(Сиэр-майгы)

Санааны кынаттыыр аҥааттар үрдүк мырааннардаах, эҕирийдэх ахсын эмтиир мүөт салгыннаах, күлбүт-үөрбүт сирэйдээх эйэҕэс дьоннордоох сир сүрэҕи-быары сылаанньытара. Дэлэҕэ да бу дойдуга саха биир чулуута төрөөн-үөскээн ааһыа дуо? !
Маннык айылаах Айылҕа маанылаан айбыт сиригэр дьон соро-муҥа, сидьиҥ быһыы, хара дьай сэргэстэһиэ диэн киһи санаатыгар да оҥорон көрбөт. Ол эрэн, олохтоохтору билэн-көрөн, кэпсэтиһэн истэҕим аайытын, киһи дьиксинэр быһылааннардаах олох хараҥа өрүттэрэ сырдык күн барахсаны кытта сабардыырга дылы буолбуттара…

… Атырдьах ыйын үүт нурал түүннэриттэн биирдэстэригэр дэриэбинэ ыччата үҥкүүгэ мустан күлэр-үөрэр саҥата, эрчимнээх музыка ыраахха диэри дуораһыйан иһиллэрэ. Арай ити кэмҥэ массыынаҕа ыга симиллэн, арыгылыы-арыгылыы, буолары-буолбаты дойҕохтоон бэйэ-бэйэлэригэр киһиргэһэр бэдиктэргэ «муора хабарҕатынан» буола сылдьаллара хатыылаах боробулуоха нөҥүө өттүнээҕи амырыын олох ыар-нүһэр ыалдьыттара, уостарыгар уоһахтара куура илик да буоллар, сидьиҥтэн сиргэммэт буола сиппит уу ньулдьаҕай уолаттарга, «дьиҥнээх эр киһи» мүлчүргэннээх сырыыларын сырдатара. «Өй угар» санаа дэриэбинэ кытыытыгар турар, күөдэл-таһаал түспүт самнархай дьиэҕэ аҕалбыта.

Арыгы алдьархайдаах тыыныттан кута-сүрэ тостон туос-маас олохтоммут отутуттан эрэ тахсыбыт ийэ, абааһы аһыттан амсаппытын тугунан толуйуон сэрэйбэтэх буруйдааҕа…

… Өлөр-өлбөт икки ардынан тыын былдьаһа сытар илдьи кырбаммыт дьахтары видеокамераҕа устар эдэр уол ити кэмҥэ ийэтин санаан аһарбатаҕа буолуо дуо? Бу дьон бары ийэ курдук ийэттэн — дьахтартан төрөөбөтөхтөрө буолуо дуо? !

Өссө да тыыннаах киһини, үөҥҥэ-көйүүргэ холоон, отунан-маһынан, буорунан саба быраҕан көмпүттэрэ. Хас да күн өйө-төйө суох сыппыт дьахтар олоххо тардыһыыта эрэ дьон хара санаатын баһыйан, дьиэтигэр син тиийбитэ… «Бэйэтэ буруйдаах», «дьаарай арыгыһыт» эрэйдээҕи аһынар-харыстыыр киһи да аҕыйах буолан биэрбитэ эрээри, нэдиэлэ кэриҥинэн атаҕар нэһиилэ уйуттан улуус киинигэр тиийэн көрдөрүнэн, милицияҕа тыллаабыта.

Ону истээт, били «сиэхситтэр» дьонноро харчы биэриэх буолан мэҥиэлээн сайабылыанньаны сүр түргэнник суох оҥорбуттара. Харчы төлөммөт да түгэнигэр холуобунай дьыала хат көбүтүллүбэтин туһунан эчэйбити ким эмэ сэрэппитэ эбитэ дуу? Хайдаҕын да иһин, киһини өлөрөллөрүн да улахаҥҥа холуйбат ити дьон буолуохсуттар, биһиги испитигэр, оҕолорбут тастарыгар, туох да кыһалҕата суох олордохторо. Буруйдарын билинэллэрэ эбитэ дуу, эбэтэр син-биир, бииртэн-биир «кыайыыларын» — сидьиҥ быһыыларын куоһур оҥостон киһиргии, саҥаттан-саҥа акаарылары сутуйа сылдьаллара дуу?

Хас биирдии дэриэбинэҕэ буоларыныы күннэри-түүннэри уохтаах утаҕы атыылаан дьон олоҕун оннуттан огдолутар «туочукалар» манна эмиэ бааллар. Сыаната ботуччу да соҕус буоллар, иирбит-итирбит киһи, атаҕар турарын тухары, уордар-өлөрдөр даҕаны, баран атыылаһан иһэр. Ким эрэ харамаана хаҥыыр, оттон 13-тээх уолчаан дьиэтин таһынааҕы ыккый ойуурга «мунан», үлүйэн өлөөхтүүр… Кыыллыйбыт аҕалара дьиэ кэргэнин бүүс-бүтүннүү таһырдьа куоттартаан, тохсунньу тоһуттар тымныытыгар чараас сон эрэ таҥастаах, ампаарга түүнү атаараллар… Бүппэт-бараммат «бырааһынньыктардаах» ийэлэрин кэтэһэн, сылайбыт эбэтэр күндү киһилэрин сүөргү дьүһүнүттэн-бодотуттан аймаммыт оҕолор сүрэхтэрэ «туочукалары» тохтотуохтара дуо? ..

Дьон хараҕын уутугар хаҥатыллыбыт баай-дуол туохха тиэрдэрий? Хаһан эрэ «Royl» испиир саҥа үөдүйэрин саҕана «туочукалаабыт» эдэр, кыраһыабай, иллээх дьиэ кэргэнтэн билигин ыйы-ыйдаан сүтэ сылдьан арыгылыыр, дьон-сэргэ ыраахтан туора хаамар, кэрээнэ суох быдьардык тыллаһарын да кэрэйбэт, төһө да сирэйэ-хараҕа дарбаччы истэр, ис киирбэх сэбэрэтэ өссө да кэхтибэтэх эдэр дьахтар… Уонна кини тыыннааҕар «тулаайах» хаалларбыт оҕото. Үрдүк уҥуохтаах, дараҕар сарыннаах, будьурхай баттаҕын аннынан сытыытык көрөр-истэр эйэҕэс харахтардаах таптыыр эрэ: «Арыгы биэрбэтиҥ, » — диэн быстах, акаары санаатыгар бэйэтигэр тиийиниэҕиттэн ылата, иэримэ дьиэлэрин иччитэ кытта «илэчиискэ» барбыта…

Хас биирдиибит итиннэ майгылыыр түбэлтэлэри көрө-билэ, истэ сылдьар-амырыын ас, арыылаах алаадьынан аҕаабатаҕа биллэр.
Аны арыгыттан итирэллэригэр сөп буолбакка, «көнөпүлэни» тардар, оскуола саастаах оҕолору кытта соруйан буортулуур дьон бааллар. Тугу санаан, туох сыаллаах-соруктаах бу отуччатыттан тахсыбыт киһи оҕолору куһаҕаҥҥа угуйарын сэрэйиэххэ эрэ сөп. Саамай кыһыылааҕа, дэриэбинэ олохтоохторо үксүлэрэ, итини барытын билэ-көрө сылдьан, саҥарбаттар. Оҕолорун инникилэрин сарбыйар дьоннуун сөбүлэспит, куомуннаспыт курдуктар.

Үөһээ кэпсэнэр «дьоруойдар» бары үлэтэ суохтар халыҥ аармыйаларын хаҥаппыттара ырааппыт дьон. Сарсыардаттан «саах» тэбэр, үлэттэн дуоһуйбат, толкуйунан төбөтүн толорбот туох да дьарыга суох киһи туохха-туохха тиийбэтэҕэ баарай? Ол иһин, күндү төрөппүттэр, оҕолоргутун сылаас кынаккыт анныгар саһыаран олорумаҥ, сири-дойдуну көрөн, эрэйи эттэринэн элийэн, аһынар айыы санаалара уһуктуо,

Хас биирдиибит куттаһын умнан, ээл-дээл сыһыанын ууратан, кырдьык иһин турууластаҕына эрэ, норуот кэскилэ самныбакка, салҕана, сырдыы туруох тустаах.

Саргылаана Бордонская.