Атырдьах ыйын бастакы аҥара моһуоктаах соҕус буолла. Биир күн самыыр тоҕо түһэн кэбиһэр, сарсыныгар, дьэ аны бүттэ ини дэтиэх, күн кылбаарыччы көрөр. Маннык күн Айталина Ивановна Долгунова, уонча буолан, оройуон кииниттэн совхоз отчуттарыгар концерт көрдөрө тахсыбыттара. Сылдьар сирдэрэ киэҥ. Араас үрэхтэри, маардары, ойуурдары ааһыталаатылар. Толооннор, алаастар күөх ачаларынан хараҕы саатырда нэлэһийбэхтээтилэр. Аҕыйах күн син этэҥҥэ айаннаан кэлэн испиттэрэ, арай бүгүн эрэ табыллыбатылар.
    Бастаан этиҥ былыттара тахсыбыттара. Улам ыаһыран, ыанньыйан барбыттара. Күүстээх тыал тугу эрэ күүппүт курдук иһийэн турар оту-маһы куугуната үрэн куоҕаҥнаппыта. Күн ыаһырбыт былыкка саһан хаалбыта. Сэрэтэр курдук ыраахтан ньириһийэр этиҥ, субу үлтү барчалаан сиэх-аһыах курдук, эриэн үөннүү курбачыйар чаҕылҕанынан күлүмнээн, абаран-сатаран дэлбэритэ баран сатарыйбахтаабыта, лиһигирии сүүрэлээбитэ. Толон буккаастаах күүстээх ардах ыаҕастаах уунан таҥнары суккуйбута.
    Сэдэх мастаах маарыкта сири кыйа барар суол ортотугар өрүһүлтэтэ суох тимирбит массыына үөһэттэн аһыммакка сабыыр ардах анны­гар куччаабыкка дылы буолан турар.
    Кыыс-дьахтар өттө кабинаҕа симилиннэ, эр дьоннор кузов иһигэр, сэрэххэ ылбыт бириһиэннэринэн бүрүнэн баран, чымыдааннарын үрдүгэр чөкчөһөн олордулар. Өссө ардах түһүөн иннинэ, эр дьон, массыыналарын көтөҕө сатаан, дэлби бадараан, уу буолбуттара. Аны бу этиҥнээх ардах сытытан эрэр. Кинилэр биир сылбырҕа уолларын отчуттарга трак­тор көрдөһүннэрэ ыыппыттара. Муммата ини. Toҕo эрэ уһаата. Бука, ардах ааһарын күүтэн эрдэхтэрэ. Отчуттар атын алааска көспүттэрин көрдүү сылдьыан эмиэ сөп. Чэ, быһата, бу дьон икки көстөн ордук эрэ сиргэ күннэрин бүтэрэр буоллулар.
    Омуннаах ардах сыыйа астан барда. Күн көрөн чэмэлийдэ. Дьон саба бүрүммүт лип курдук бириһиэннэрин киэр хаһыйан, биир-биир өгдөҥнөһөн туран кэллилэр. Тйийиэхтээх сирдэрин туһунан үс хос дьэргэл кустук халлаан үрдүк мындаатыттан чэлгийэ күлбүт күөх тыа үрдүгэр тайахтана түспүт. Суол уута өссө эбиллибит, көхтөөхтүк сүүрдэн дьэргэһийэ сытар. Айанньыттар үөһэ тыынан кэбистилэр.
    Кинилэри күүттэрбит, өрүһүйүөхтээх трактор тыаһа дьэ иһилиннэ. Дьон сэргэхсийэ, сирэйдэрэ сырдыы түстэ. Сотору тыа иһэ бүтүннүү трактор ньиргиэринэн туолла. Тула хайдах эрэ сырдаан, чэпчээн ылла.
Сотору трактор тимир тиһиликтэринэн кылабачыйа оонньоон бу көһүннэ.
    Айталина, алаас сир лаглаҕар хатыҥын санатар кэрэ таһаатынан кузовка сыстан, трактор рычагын кытаанахтык туппут модьу киһини, уһун кыламаннарын тэрбэтэн, тонолуппакка көрөн турда. «Бай да, ман­
на баар эбит дии. Трактористыы эрэ сылдьаахтыыр…— диэн санаан иһэн дьик гынна.— Оттон мин…»
    Кини талааннаах курдук сананара. Кырдьык, дьон сэргиирин курдук дьиэрэччи тардан ыллыыра, имигэстик туттан-хаптан үҥкүүлүүрэ. Ол эрээри кини искусство дьикти эйгэтин абыгар-хомуһунугар кутун туттарар аһаҕас этэ суоҕун өйдөөбөтөҕө. Күннээҕинэн эрэ дуоһуйара. Ол иһин туох да күттүөннээҕи ситиспэккэ, театрга аҕыйах сыл үлэлээмэхтээн баран, санаата түһэн, уурайбыта. Онуоха эбии олоҕор эмиэ табыллыбатах курдуга.
    …Кэргэнэ Болот Самсонович Долгунов кини күүтэрин, эрэнэрин курдук улахан үлэһит буолбатаҕа. Куруутун салайааччылары кытта сатаспат, тапсыбат аатырар. Кинини кытаанах, өһөс киһи диэччилэр. От­тон ол өсөһө кини дуоһунаска үүнэрин мэлдьи атахтаан иһэр быһыылааҕа. Болот туой туох эрэ проблеманан иирэн тахсара. Ол проблематын өрө туппутунан министерство салайааччыларын кытта тиниктэһэрэ.
Онуоха тоҕо эрэ өйөбүл ылбакка, министерствоҕа үлэлиириттэн бэйэтэ аккаастаммыта.
    Айталина саныырынан. Болот хайа да министртэн итэҕэһэ суох кыахтаах киһи. Кини, «саҥаны көрдүүр» проблемаҕа өйүн-санаатын сыспатаҕа буоллар, туох баҕарар дьоһуннаах дуоһунаска үүнүөхтээх этэ. Айталина киһи олоҕун дьоло дуоһунас, аат-суол хайдаҕынан быһаарылларын курдук саныыра. Ол иһин кини бэйэтэ эмиэ үтүө аакка-суолга тардыһа сатаабыта. Онуоха Айталина улахан дуоһунастаах дьону кытта билсиһэр туһалыахтаах диэн өйдүүрэ. Болоту дьоҥҥо-сэргэҕэ биллэр улахан дьоннору, саатар, кинилэр кэргэттэрин кытары билиһиннэрбэккин диэн хомуруйара. Биирдэ ханнык эрэ омук журналистарыныын көрсүһүүгэ мичийбитигэр уоһун уһуга биллэр-биллибэттик хамсаан ылар, маҥан сирэйдээх үрдүк киһи, Болот илиитин ыга тутан, эйэҕэстик дорооболоһон ааспытыгар: «Ити кимий?»— диэн сибигинэйэн ыйыппыта. Бо­лот туран көннөрү; «Министр Петр Петрович»,— диэн кэбиспитэ. Айталина ити кэнниттэн кэргэнигэр, үтүө түгэни мүччү туттардыҥ диэн ыстыыр ыаһахтаммыта. Кини санаатаҕына, боччум билсиһиилэрдээх киһи тугу баҕарар ситиһиэхтээх. Холобур, киэҥ-куоҥ таас дьиэ да ылыахха, арааһынай приемнарга да сылдьыахха, сөп. «Болот туох аҥала киһиний? «Пенсияҕа тахсарбытыгар таас дьиэ баар буолуо» диэтэҕэ үһү. Мин кини пенсияҕа тахсарын күүтүөхтээхпин. «Дьиэҕэ наадыйар дьон элбэхтэр» буола-буола. Биһиги онно туохпут кыһалҕатай? Урут бэйэбитин көрүнүөххэ наада»,— диэн Айталина иһэ буһара.
    Кини быйыл сайын, аҕыйах хонуктааҕыта, бу оройуон кулуубугар ананан кэлбитэ. Ити иннинэ радиокомитет хоругар ыллаабыта.
    Болоттуун арахсыбыттара алта сыл буолла. Ол саҕана Айталина театрга, бэйэтэ өйдүүрүнэн, син «успехтаах» этэ, ордук оройуоннары кэрийэ сылдьан гастроллуулларыгар тыа көрөөччүлэригэр сирдэрбэтэҕэ, хаһыаттарга тахсар сорох информацияларга өссө хайҕанара. Итинтэн ордук өнүйэн үөһэ тахсыбатаҕа. Талааннаах эдэрдэр кэлэн кинини биллибэтинэн улам-улам сыҕайан испиттэрэ. Айталина сценаттан арахпат туһутар туох баар ис күүһүнэн, эр санаатынан охсуһа сатаабыта.
    Ким барыта санаата халбаҥныыр кэмигэр хайа эмэ өттүгэр ханньары тартаран ылар биллибэт күүстээх буолар. Айталинаҕа Болокко кэр­гэн тахсыбыта улахан алҕас курдук көстүбүтэ. Кинини Болот дьоллооботоҕо. Саатар, оҕолоро суох. Маннык туос кураанах, үлэтигэр өрө үүммэт киһилиин үйэни моҥуур туох туһалааҕый? Айталина бэйэтин биирдэ эрэ бэриллэр үйэтигэр маанытык, баайдык олоруохтаах. Киниэхэ бастыҥ аат-суол, чиэс-хайҕал, олох үрүт саалыгар күөрэччи тута сылдьар үчү­гэй кэргэн, ийэлээх аҕа ааттарын өссө эбии дарбатар эриэккэс дьоҕурдаах оҕолор наадалар. Оннугу Болот биэрбэтэҕэ. Онон Айталина, кэргэ­нигэр тымныйан, туора киһи курдук туттан барбыта.
    Айталина итинник туругун искусствоҕа эмиэ көтүмэх ситиһиинэн дуоһуйа сылдьар Арбынов бэлиэтии көрбүтэ. Дьахтар санаатыгар, ити киһи иннигэр улахан суол нэлэһийэн сытар курдуга. Дьулуур уонна таптал холбоноругар кыах толору үөскээбиккэ дылы буолта. Арбынов дьах­тар киниэхэ чугаһыы сатыырын бэйэтэ өйдүүрүнэн туһаммыта. Айтали­на буоллаҕына быстах санааҕа баһыйтарбыт чэпчэки дууһатынан бүтүннүү киниэхэ бэриммитэ.
    Болот, министерствоҕа туруорса сатаабыт боппуруоһун кууспутунан, суос-соҕотоҕун хаалбыта. Онтон кини өһөс хаана өһөстүк оргуйан турбута: отделы салайар дуоһунаһыттан аккаастанар сайабылыанньаны түһэрбитэ. Министр, кини аһары билээҕимсийэн мунньах аайы кириэтэһэрин сөбүлээбэт буолан, сайабылыанньаны улгумнук ылыммыта. Болоту оройуоҥҥа совхоз директорынан анаабыта.
    Итини Айталина билбэтэҕэ. Болот, кырдьык да, хадаар майгылаах буолан, Айталинаны, кини бары киһилии итэҕэстэрин өйдүү-өйдүү, төһө да күүскэ таптаатар, атын киһиэхэ аралдьыйбытыттан хомойон, көрсө, бэл, ыраахтан да көрө сатаабат этэ. Кини, совхоз директорынан ананаат, тыаҕа тахсыбыта.
    Болот совхозка үс сыл директордаан, хаһаайыстыбаны биллэрдик тупсарбыта. Былааннарын, эбэһээтэлистибэлэрин мэлдьи аһары толорон, совхоз Россия Федерациятын Бочуотунай Грамотатынан наҕараадаламмыта. Хаһыаттарга Болот совхоһун туһунан элбэх ыстатыйалар, информациялар тахсаллара.
    Итини барытын Айталина билбэт этэ. Кини хаһыаты сирийэн аахпат идэлээх, төрдүс сирэй уҥа муннугун эрэ болҕойон көрөөччү.
    Болот оҕунуох буолбут илиитин көхсүнэн хараҕын соттумахтаата. «Һы, Айта дуу? Ама, куораттан тахсыбыттара буолуо дуо?»— дии санаата. Тракторын, намчы лабаалардаах титириги алдьатымаары, тэйиччинэн эргитэн, массыына иннигэр ыга астаран кэбистэ.
    Титирик трактор чугаһынан ааспытыгар кыратык силир гынна. Айталина, бастаан модун трактор ити иинэҕэс маһы хам баттаан ааһыа диэн саныы турдаҕына, өйүгэр Болот уһук уулусса эргэ мас дьиэтин таһыгар бэйэтэ олордубут титиригин хайдахтык кыһанан бүөбэйдии турара охсуллан ааста.
    «Бу күөх барахсан кэрэтин. Күөҕү харыстыахха наада. Ол аата кэ­рэни харыстыыбыт. Кэрэни кэрэхсээбэт дьон искусствоны өйдөөбөттөр», — диэбиттээх Болот, буор сыстыбыт илиитинэн Айталина солко халааттаах саннын имэрийэ-имэрийэ. Онуоха Айталина кэргэнин илиитин сиргэммиттии киэр аспыта. Айталина бу да туран, халыҥ тыаттан ити титириги ойуччу тутан кэрэхсии көрбөтө… Трактор тэпсибитэ да буоллар, улахан ороскуот тахсыа суох курдук.
    Болот, титириги харыстаан, итиччэ улахан бухатыыр тракторы» тумуннара хаамтараары, рычагтары тардыалаабыт, баттыалаабыт киппэ дьүһүнүгэр туох эрэ истиҥ , эйэҕэс майгы сыдьаайан көстөр.
    Ким эрэ массыынаны троһунан тракторга холбообута, ким эрэ: «Хайа, доҕоор, тракторга бэйэҥ олорбуккун дуу?»— диэн ыйыппыта.
    Онтон «Чэй!» диэн хамаандалаабыта.
    Айталина «отчуттарбын көрө сылдьабын. Быстах сырыыга, тракториһы сынньатаары, бу көрүлүү сылдьар дьүһүнүм»— диэн Болот күлэ-оонньуу эппитин өйдөөн истибэтэҕэ. Трактор иннин диэки дьүккүйбүтүгэр массыына, дьигис гынаат, олорор бадарааныттан аргыый тахсан кэлбитэ.
    Болот, кэпсэппит билэр киһититтэн концерт кердөрөөччүлэр оройуонтан сылдьалларын истэн, Айталинаны муодарҕаабыта, кини диэки кэннин хайыһан, сылаас-сылаастык көрбөхтөөбүтэ.
    Массыына бадараантан оронорун кытары дьон кузовка тарбачыһан тахсан олордулар. Суолу икки өттүнэн уулаах бадараанынан ыһылла-ыһылла айаннаатылар. Иннилэригэр сүтэн эрэр кустук, суһумнас өҥүнэн «көөчүктүү-көөчүктүү, тэйдэр-тэйэн истэ. Халыҥ уутун иҥнэри тардан сүөкүү-сүөкүү айанныыр ыаһыра лүҥкүрбүт былыт лүҥсүүр этиҥэ улам ырааттар-ыраата турда.