Үөдэй нэһилиэгин бүтэһик ойуунун, Т, М. Матвеев-Саадьаҕай туһунан билбэт киһи ахсааннаах буолуо.
Тэрэнтэйи Буока быраата Баллыас иитэн киһи- хара гыммыт. Кинилэр Маҥаачыйа түбэтигэр Бараама үрдүгэр сүөһү ииттэн олорбуттар. Тэрэнтэй улаатан сааһын ситэн баран, Дьэбдьиэй диэн кыыһы кэргэн ылбыт. Биир уолламмыттар. Онтукалара кэлин милииссийэҕэ үлэлээбитэ. Тэрэнтэй модьу —таҕа эттээх-сииннээх, эриллэҕэс былчыҥнардаах, ыраас хааннаах, лыкыгыр моойдоох төгүрүк сирэйдээх киһи үһү.
Бастаан ойуун буоларыгар тоҕус сыл устата тэллэх -суорҕан киһитэ буолуор диэри улаханнык ыалдьыбыт. Ол сытан кыһын да, сайын да үс хонук устата сүтэн хаалар, ханна да барбытын ким да билбэт. Кэргэнэ сылгы тириитэ тэллэҕин уонна куобах суорҕанын таһырдьа таһааран, тэбии сылдьан көрдөҕүнэ хааннаах буолар эбит. Тоҕус сыла туолуутугар олох үтүөрэн хаалбыт. Бэйэтэ билинэринэн, «Уот иччититтэн таттарыылаах ойууммун» дэммит. Ойууннуу ыҥырыкка Үөһээ-Бүлүү нэһилиэктэринэн сылдьар. Уҥуох сөтөлүн бохсоруйан үтүөрдэр, иирэн ыалдьыбыкка кыыран, таба алҕаан сыччах тылынан үтүөрдэр. Ыалларга тарбыйах абааһытын сүтэрэр ааттаах эмчит буолар.
Саадьаҕай хомуһунун туһунан биири кэпсиэхпин баҕарабын. Дьаакыбылап Түмэппий-Сарытта диэн биир дойдулааҕа, холкуос хонтуоратыгар Тэрэнтэй киирбитигэр салалтаҕа киһиргээн, төһө да мөлтөхтүк саҥардар: « Пу оҕонньой, сымыйанан ойууммун диир. Ойуун аппын . Абааһы Їуох, »-диэбит. Истэн олорооччулар тэптэрдэхтэрин ахсын өрө бара олорбут. Тэрэнтэй Сарыттаттан табах көрдөөбүтүн биэрбэтэх. Оҕонньор истэн олорбохтоон баран, Сарытта ахтатын диэкки илиитинэн дук гынаат, сиэбигэр уктар курдук гыммыт. Ону көрөн олорооччулар:
—Хайа нохоо, Тэрэнтэй саппыйалаах табаххын көтүттэ ээ, быһыыта. Таһааран көр, -диэбиттэр.
Уол өс киирбэх саппыйатын ойутан таһааран көөчүктээбит.
—Па, кантан ылбыт апынан көтүтүөй, туот аппыны дьаабыланар, -диэн саҥалаах үһү.
Бу кэпсэтии буолбута сыл да ааһа илигинэ, Сарытта ойохтоно-ойохтоно ый да буолбакка арахсан испит. Уопсайа аҕыс дьахтары ыла сылдьыбыт да биир да тохтооботох. Кырдьаҕастар биирдэ Сарыттаны ыҥыран ылан:
—Нохоо, кырдьыккынан кэпсээ эрэ, дьахталлар тоҕо уһаабаттар? , — Диэн ыйыппыттар.
Онуоха киһилэрэ:
—Паттаан хоонньоһоппой уостан каайабын, Їэпим туппат, —диэхтээбит.
Дьоно Тэрэнтэй кырдьаҕаһы суустаабытын айыыта буолуо, баран көрдөс диэн сүбэлээбиттэр. Сарытта ыһыахтар иннилэринэ, анаан-минээн Бараамаҕа тиийэн кырдьаҕастан көрдөспүт. Кэһии тутан үөрэн, арыгы иһэн чэпчээн, Тэрэнтэй мүчүк гынан баран уолга ахтатыгар сиэбиттэн тугу эрэ ылбыт курдук гынаат, илиитинэн анньыбыт.
—Үчүгэй буолуоҥ, кэргэннэн, —диэн алҕаан ыыппыт. Мантан ыла Сарытта уон биирис ойоҕор, тоҕус оҕоломмут.
Тэрэнтэй-Саадьаҕай ойуун биэс уонус сыллар кэннилэриттэн сааһыран баран өлбүтэ. Дойдутугар Үөдэйгэ үрэх үрдүгэр көмүллэ сытар.

Гаврил ПЕТРОВ-Бөрө Борокуопай
Ньурба.