Учуутал уонна үөрэнээччи (Бэйэ икки ардыгар)

Таптал… Хас сүрэҕи долгуппута, төһө ис сүрэхтэн тахсар тыллаах суруктар суруллубуттара, ырыалар ылламмыттара буолуой? .. Киһи ааҕан сиппэт. Таптал — сааскы саҥа тыллан эрэр ньургуһун курдук кэрэ, үрүйэ уутун курдук ыраас, сайыҥҥы тыал курдук сылаас, саха саамай нарын сибэккитин, сардаана курдук кыраһыабай.
Таптал баар буолан, олохпут көстөр моһоллору аахсыбакка ордук киэркэйэн, кэрэтийэн көстөр. Таптал баар буолан, олохпут “толору”. Кыыстаах уол ыраас тапталларыттан ордук кэрэ иэйии суох. Бүгүн эһиэхэ эрэ анаан “таптал” сороҕор хайдах буоларын туһунан сэһэргиир кэпсээммин саҕалыым. Онон оҥостон олорон аах.
Сааскы саймаархай күн тыгар. Күн сардаҥата оскуола түннүгүнэн киирэн көрүдүөргэ турар ыскамыайкаларга олорор оҕолору сырдатар. Ким эрэ кинигэҕэ умса түспүт, ким эрэ тэтэрээтин көрө-көрө бокуойа суох тугу эрэ сибигинэйэр, ким эрэ өрө тыынан кэбиһэ-кэбиһэ хаама сылдьар. Оскуоланы түмүктүүр быһаарыылаах экзамен буола турар. Арай бөлөхтөһөн олорор оҕолортон тэйиччи соҕус биир кыыс түннүк таһыгар турар. Кинигэҕэ, тэтэрээккэ наадыйбакка таһырдьа чыычаахтар көтөллөрүн көрө-көрө тугу эрэ саныыр быһыылааҕа. Наташа (билигин кэпсиир кыыһым аата —авт. ) Тугу саныыра биллэр. Өйүгэр-санаатыгар билигин Ньургун эрэ баар. Ньургун, Ньургун, Ньургун …
Сотору Наташаны ыҥыран ылан “сиргэ түһэрдилэр”. Киирэр уочарата тиийэн кэлбит. Наташа аа-дьуо кылаас аанын арыйан чэпчэкитик хааман киирэн кэллэ. Экзаменатор остуолугар “кини”, Наташа таптала олорор — Ньургун Семенович, саха тылын учуутала. Наташа кинини хайдах курдук таптыырын ким да билбэт.
Ньургун Семенович бэйэтин, Наташалыын кистэлэҥ олохторо туохтан саҕаламмытын туһунан кэпсээтэххэ маннык.
Ньургун үрдүк үөрэҕи бүтэрэрбит учуутал манна, кыракый бөһүөлэккэ былырыын ананан кэлбитэ. Маҥнайгы уруогун Наташа үөрэнэр кылааһыгар ыытаары киирбитэ… Онтон ыла кыыс олоҕо төрдүттэн уларыйбыта. Онус кылаас үөрэнээччитэ учууталын таптаабыта, күүскэ, ис сүрэҕиттэн иэйэн туран. Дьылҕа хаан оҥоһуута быһаардаҕа.
Наташа эр санаатын ылынан, хаста да кэлэн чугастык билсэ сатаабыта сатамматаҕа. Кыыс ылыммыт санаатыттан ыһыктыбакка сылдьыбыта. Биир үтүө киэһэ, оскуола дискотекатыгар Ньургун Семенович дьуһуурунайдыыр түгэнин Наташа мүччү туппатаҕа. Эрдэттэн былаан оҥостон кэлэн олоххо киллэрэ охсорго дьулуспута. Наташа бэркэ курутуйбут быһыылаах. Кэлэн: “Ньургун Семенович, мин соммун сүтэрдим. Баһаалыста көмөлөһүөххүт дуо? Сотору дьиэбэр барыахтаах этим. Хантан да булуохпун билбэппин, ” - диэн учууталын толкуйга түһэрдэ. Бииргэ сылдьан көрдөөтүлэр да булбатылар. Хантан булуохтарай! ? . Наташа эрдэттэн соно суох кэлбитэ, дьиэтэ оскуолаттан ырааҕа суох. Ону саҥа кэлбит эдэр учуутал хантан билиэй? ! Хайыахтарай, турбахтыы түһэн баран Ньургун: “Эн төһө ыраах олороҕунуй? ” - Диэбитигэр Наташа түргэн үлүгэрдик: “Уой, мин дьиэм алдьархай ыраах, бөһүөлэк түгэҕэр олоробун, ” - диэн албыннаата. Сотору дискотека бүттэ. Ньургун оскуола аанын хатыахтаах. Оҕолор бары тарҕаспыттарын кэннэ иккиэйэҕин хааллылар. Ньургун кыыһы бэйэтин дьиэтигэр (кини оскуолаттан чугас олороро) илдьэн биир түүн хоннорор туһунан тыл киллэрдэ. Наташа баҕарбыт санаата туолан, дьоллонон туох да диэн этиэн булбата.
Дьиэ син кэҥэс соҕус эбит. Киирээт Наташа кириэһилэҕэ олорон телевизор көрбүтэ буолла. Ньургун аһылык бэлэмнии куукунаҕа диэки ааста, Наташа саалаҕа соҕотоҕун олоруон баҕарбакка батыһан киирдэ. Иккиэн аһыы олорон ирэ-хоро ону-маны кэпсэтистилэр. Олохторуттан араас түгэннэри үллэһиннилэр. Эдэр киһи учуутал буоларын уонна кимниин кэпсэтэ олорорун умнан туран ис санаатын барытын арыйан, туох баар билэр билбэт “остуоруйаларын” кэпсээн Наташаны өссө сэҥээрдэр. Чахчы даҕаны Ньургун уруокка буоларын курдук кытаанах буолбатах эбит. Бэһиэлэй, көрдөөх-нардаах уолчаан буоларыттан Наташа өссө үөрэр. Бириэмэ ыраатан утуйар кэм кэлэр.
Саҥа олохсуйан эрэр сулумах уолга икки киһи сытар сирэ суох буолаҕа дии. Ньургун улахан толкуйга түһэн эрдэҕинэ Наташа: “Туох буолуой, иккиэн биир ороҥҥо утуйуохха ээ, мэһэйдиэхпит суоҕа, орон бэтэрээ өттүгэр эн сытыаҥ, анараа өттүн мин ылабын, сөп? ! . ” - Диэн баран туох да диэбэккэ сыгынньахтанан барар. Ньургун соһуйан тугу эрэ саҥаран иһэн өйдөммүтэ, кыыһа ньылбы сыгынньахтанан баран ороҥҥо сытан эрэр эбит. Турбахтыы түһэн баран туох да буолбатаҕын курдук оҥостон баран сытта. Ньургун түөһүгэр Наташа сылаас, сымнаҕас илиилэрэ оргууй аҕай даҕайан имэрийэн эрэллэрин биллэ. Бу түүн салгыы туох буолбутун Наташалаах Ньургун эрэ билэллэр… Кинилэр биир сырыынан бүтэн хаалбакка

бэйэ-бэйэлэрин чугастык билсэн билиҥҥээҥҥэ диэри бииргэ сылдьаллар. Ол эрээри, кинилэр тапталларын өйдүүр киһи аҕыйах.
Кинилэр сотору кэминэн арахсыахтаахтар, Наташа үөрэххэ туттарса барар кэмэ тиийэн кэлэр. Кини тапталлааҕын курдук эмиэ саха тылын учуутала буолуон баҕарар. Ньургуннуун куруук бииргэ буолар кыахтара суоҕун билэр. Кинилэр тус-туһунан дьыалҕалаах дьоннор.
Учуутал уонна үөрэнээччи тапталлара, мин саныахпар түргэнник ааһар иэйии. Мин суруйбут дьоннорум олох киэҥ аартыгар бэйэлэрин суолларын таба тайаныахтара дии саныыбын. Аналгыт эһигини ханна эрэ күүтэ сылдьара буолуо. Таптал баар, суох буолбат…

LЮD@ S.