Саха итэҕэлэ Kilbar

Уопсайынан того саханы сомогото суохтар дииллэрий?
Сомоголоьуу дэьэллэр. Тумсуеххэйин дэьэллэр. Ол итэгэл ненуе барыахтаах уьу. Онон саха итэгэлэ диэни кердуубут. Онтубут соччо тумугэ суох курдук. Айыы уерэгэ (Тэрис), Аар Айыы итэгэлэ (Кондаков) диэн балачча кииллийбит итэгэл уерэхтэрэ бааллар. Аны, Танара, тенгрианство диэни тутуьар уьус хайысха уескээбитэ туптээн ологура илик. Кеннеру саба быраган билинни баар бары итэгэллэр Танара диэн сахалыы ейдебулгэ ологураллар, онон сахалыыта бастакы дэьэллэр. Бу сахалыылар диир итэгэлллэрбит кеннеру киьи судургу санаатыгар син эмиэ бары конфессиялар курдуктар. Арай тэрээьиннэрэ мелтех. Бары дьиэлэниэхтэрин багараллар (Айыы дьиэтэ, итэгэл балагана энин диэбит курдук). Бу дьиэлэргэ дьону мунньан танарага унуллуехтээх эбит эбэтэр уерэниллиэхтээх эбит. Бу дьиэлэр анал улэьиттэрдэх, агабыт, мулла, манаах кэриэтэ дьоннордоох буолуохтаах. Араас сахалыы итэгэл атрибутикалардаах. Биир тылынан церковь, дацан, мечеть суота. Аны, тенгрианство диир буоллахха олох да туох да дьиэ-уот, киьи-суеьу наадата суох буолар. Бары улэлии турар танара дьиэлэрэ биир Танараны уруйдууллар, онон саха ханнык багарар конфессияны ылыныан сеп. Терде биир буо - тенгрианство:)
Дьэ итинник буола турар. Баар халыыптан, ологурбут майгыттан саханы сомоголуур ньыма кыайан тахса илик. Тахса сатыыр даа тептеру “хап"гына халыйаага туьэ турар,буксуйбут массыына курдук. Аан дойдуну кытта биир суолунан айаннаан иьэр буо, саха. Оннук буолумуна:)
Дьэ ол иьин сананы айа сатаабакка тердун кере сатыахха баара. Терут ейдебуллэри хаттаан ырытан кистэнэ сылдьар суолталарын, сахаралын булуохха. Итэгэл тылга баар диэнинэн салайтаран. Танара ыраах. Сир ийэгэ тылбыт эрэ баар, Айыы танара дьонно бэлэгэ, уунууту. Тыл эрэ баар быыьыах-абырыах.
Дьэ! Ырытан кердеххе - сомоголоьуу диэн тугуй? Бу тыл быьаччы сахаралын кыайбаппын. Кеннеру толкуйдаан кердеххе сомого диэн бииргэ буолуу диэбит курдук. Ессе чопчулаатахха - биир биирэ суох сатаммата, суолтатын сутэрэн сомого аатыттан ааьара. Холобура - ес хоьооно диэн сомого домохтор. Биир тылы ылан кэбистин да сомого буолан уурайар. Итэгэл дьону сомоголуурга теье суолталаах буолуой, итинник керууттэн тагыстахха? Туох да улахан суолтата суох. Итэгэлэ суох киьи олох олорор. Субу соторутаагыта бары атеистар этибит. Олорбуппут, бэркэ;)
Ол аата сомоголоьорго тумсэргэ итэгэл сурун куус диэн ейдебул туох эрэ дьиэктээх, ситэтэ суох.
Итинтэн тахсан ааьыйа тумук оноруохха - итэгэл дьону сомоголуур сурун куус буолбатах. Чуолаан хоту энээргэ, сахаларга диэн чопчулуохха. Итэгэл дьону тумэргэ сурун куус быьыытынан согуруу энэргэ суолталаах. Ол кырдьык. Билинни конфессиялар бары согурууннулар бородууксуйалара. Туох да сахалыы онно суох.
Эьиги санаагытыгар?

итэ5эл:
Итэ5эли Айыы ойууна уда5ана таьымнаах дьон тиэрдиэхтэрин сеп. Тумуехтэрин да сеп. Былыргы сахалар курдук.

К-Б:
Биир муостаннан хаамтаран итэҕэл олох наадата суох. Аны онтон иирсэрбит хаалбыт эбит дии.
Саха дьоно оҕо эрдэхтэриттэн илдьэ сылдьар үгэстэрэ онто да суох ураты күүстээхтэр. Православие да ону түөрбэтэҕэ. Ол да иһин буолуо, кириэстэнэн сапсынааччы отой аҕыйах.

Дьөгүөр:
Кондаков уонна Тэрис үөрэхтэрин соруйан утары туруоралар, хайыталлар
өссө эбиитин олбу Айына, Сырдык, Кулан курдуктары элбэтэллэр.Саха биир сүрүннэннэҕинэ кимихэ да кыайтарбатын билэллэр

ads:
итэгэл саханы хайытыа
История кордорорунэн итэгэл дьону хайытарга аналлаах, разделяй и влавствуй диэн буолар: Итэгэйээччилэргэ уонна итэгэлэ суохтарга, христианнарга уонна сахалыы айыыларга итэгэйээччилэргэ,ону тасынан атын танарасыттарга (мусульманнар, буддистар уо’д’а.) Оссо христианнар,мусульманнар бэйэлэрэ араас течениелара. Син биир бары биир киси курдук биир итэгэллээх буолбаппыт.

Сытыы Кылыс:
Сомоҕолоһуу
Сайдар идеята суох сомоҕолоһуу буолбат, саха норуота сомоҕолоһор суола - тыабыт сирин сайдыытын суолун тобулуу буолар, биир сайдар проект наада, ону тыа сиригэр үлэлии сылдьар дьон үэрэтэн баран киллэриэхтэрин наада, оччоҕо саха дьоно бары сайдыы туһугар сомоҕолоһуохпут.Других вариантов нет!

Тумат:
Итэгэл
Улуус улуус аайы атын атын, саха итэгэлэ хасан да сомоголосуо суога, тем более билигин арчысыт элбэгэ, онтуларбыт киси ойдообот курдук сиэрдэрэ туомнара ыарахана , аны бэйэ бэйэлэрин уохсэллэрэ бэрт былдьасаллара сурдээх. Мин санаабар итэгэл ойууннарга охтуохтаах ,арчысыттырга буолбакка. Улахан Ойуун эрэ ити арчысыттарбытын эрэ сомоголуур тумэр кыахтаах.Норуот да Ойуунна , кинилэр иччилэригэр итэгэйиэ дии саныыбын.

кини:
сомо5олоhуу…
историябытын дьо5ус идеянытацара уерэ5инсэнэммэт

тутулутустээн ылыннахпытына.Сайыына ‘холкутуйуу’ ньымата керулэннэ5инэ барыта кэлиэ5э!!!

7:
Оннук Тумат сөпкө этэҕин, саха итэҕэлин дьиҥнээх Ойуун эрэ иилиир-саҕалыыр кыахтаах. Саха итэҕэлэ Ойуҥҥа тирэҕириэхтээх, куйаары кытта быһа ситимнээх онтон информацийаны ылан быһа дьоҥҥо тиэрдиэхтээх. Оннук эрэ буоллаҕына саханы биир санааҕа түмэр кыахтаах. Билигин дьону соруйан бутуйар буккуйар хара баһаам элбэх үөрэх баар. Олору барытын баһыйан кыайа тутар кыахтаах Ойуун үөскээтэҕинэ саха итэҕэлэ хос төннүө. Кондаков ситэрбэтэҕин ситэриэ. Саха Аар Айыы итэҕэлигэр эргилиннэҕинэ Саха буолуоҕа.

Сытыы Кылыс:
Сомо5оло4уу
Үлэ дьону сомоҕолуур, а вера и другое дело второе!

Тумат:
Саха сомоголосуута ысыахха уонна осуохайга, мероприятияларга буолуохтаах, онтон итэгэл иччилээх Ойууннарга ананыахтаах.Якутскайга Ойуун дьиэтэ тутуллара буоллар унэ кордосо тийиэм этэ ойбонно умсардаагар.Преображенскай церьковтаагар урдук ойуун урасата турара буоллар итэгэлбит урдуо этэ.История этэринэн ойууттар эрэ урдуккэ котоллор иччилэри кытта сибээс ылаллар дииллэр, ол аата кинилэри эрэ итэгэйдэхпитинэ норуот бысыытынан культурабыт ааппыт тупсуо .

Павлина:
э8эрдэ, бу дойдуну энэйбэтэх ыраатта, хаар туьуэр дылы оттуур буоллубут быьыыта. Хата халлаан ардаан сынньанан, аа8а сытабын
ити оруобуна Кылбар курдук америка суруйааччыта Белый раб диэн кинигэ8э суруйбутун аахпытым, авторын умнан кээспиппин, библиотека8а булуохха сэп буолла8а, соло буоллахха кыьын булан суруйуллуо.

Павлина:
ити, абааьы тэрилэ эргичийэрэ тургэнэ, туьугар туьалаах да диэх курдук
уопсайынан бу кинигэ8э олох эйдэбуллэрэ ити танара эрэ туьунан буолбакка, аьара элбэх , эйдээн аа8ыахха эрэ наада.миэхэ бэйэбэр маннык баар, сахалар элбии уонна сомо8о буола сатыылларын эйдээбэппун. Ааспыкка суруйан турабын ахсаана элбэх ,куустээх диэн буолбат, атом саамай кыра да саамай куустээх, онон а8ыйах ахсааннаахпыт саха омукка сэнэбил буолбатах, барыыс. Аны сомо8олоьо сатаан тахсар дьону эмиэ эйдээбэппун, ханан эмит, хаьан эмит тумсэн ылар туьалаах, наадалаах да буолуо, оттон кун аайы, чаас аайы айака, онноо8ор мин бэйэм дьоммун бэйэбиттэн ардыгар сынньатабын. Тус бэйэм эйбуттэн-санаабыттан да сынньана туьэрим туьалаа8ын билэбин………………………………….Тыа сирин дьоннорунТункэтэ8э бэрт диэннэрСайыннарар ба8аттанДьону бары уэрдээннэрДьоллоох гыныах курдуктар,Ыалы бары ыктахха Ынах суэьу элбиир дииллэр (арааьынай коллективнай хаьаайыстыба тэрийэр тубугэр сылдьар правительство8а),Ама оннук буолла8ай?Киьи эрэ буолларгынКэлэр-барар суолларгынКэрийтэлээн кэрэртээр,Алаьа дьиэ8ин арчылаар,Атын дьону мунньумаар,Арай бииргэ шакал кыылларУэрдуьэллэр диэммин минУэрэтэбин о8олорбун.Куруук уэрдуьэр хабала, хабала хамсаппат. Саха омук Судургу эппитин курдук тыыннаах хаалар туьугар тумсуэ, ол биьиэхэ сурулла сылдьар Орто дойду оло8ун и*****ин-са8алаатын, харыстаатын-харааннаатын, ууннээтин-тэьииннэтин диэн Ытык илдьиккэ- Олонхо8о, саха Харысхал тула тумсуэ8э, бу кэстэр, иьиллэр эйгэ харысхалын , тулалыыра туругурарын туьугар. Ким ону утарар? Суох буолуохтаах.

кырдьаҕас:
ыал сомоҕолоһуу төрдө диэни кытта сөбүлэһэбин. Хас биирдии саха ыала чиҥ тутуллаах, нус-хас олохтоох буолуон наада. Онно бастакынан, арыгы-табаах диэн дьаллыктартан хас саха балары аккаастаныан наада. Чөл олохтоох ыал олоҕо нус- хас буолар баҕайыта. Павлина этиилэрин кытта эмиэ сөбүлэһэбин.

дз:
Мин, санаабар, былыр сахалар хантан эрэ куотан кэлбит дьоннор туох вералаах буолуохтарай, ол ойуун диэн, мин санаабар, просто, хараца дьоннору, среди своих, албыннаан аьаары эрэ албынныы сырытта5а дии.

кини:
кыргыттар буолбах-ИЙЭЛЭР!!!
Ийэлэр ийэ ейдебулун ессе да кылбатыахтара! ИЙЭ ТЫЛ куен анньан А.Гаврильева уо.д.а. Ийэлэр сомо5о диир ейдебулбутун туруорар ба5алара кестен эрэр. Киэбирбиппит сыччах оройго биэрдэллэр учугэй этэ… Тылы Ийэ5э!!!

аанчык:
аны дьахтары өрө тутуу буолбут дуу.
Соторутааҕыта эрэ дьахтар кыттыспат маннык кэпсэтиилэргэ,харамайдар буоллаххыт диэн баара.Оттон итэҕэл саханы сомоҕолуо дуо диэҥҥэ,мин санаабар,биир күүс буолуо.Туокка дьэ,үҥэр дьиэ тутуутун утарабын.Үтүктүү буолуо.Сүрүн күүс ыал буоларын өбүгэлэрбит билэллэрэ.Ыал суолтата билигин сатарыйда.Куоталаһа,куоталаһа,эрдэрбит эдэр дьахтарга иирэн,оҕолорун морально сиэтилэр.Быраҕыллыбыт оҕо сүрэҕин бааһын оһорор күүс баара биллибэт эбит.

аанчык:
олох тиэрэ өйдөһүү тахсыбыт
Кылбары өһүргэтэр санаа суоҕа.Урут хаһан эрэ суруйбуккуттан өһүргэммиттээх этим.

7:
Суруйарын суруйдуҥ да тоҕо эдэр дьон өйө санаата сатарыйда. Ол иитии куаҕаныттан буккуйуу элбэҕиттэн. Тоҕо иитиии мөлтөөтө итэҕэл суох буолан. Били хаһааҕа хааллыбыт борооскулар курдук быһыы буоллаҕа. Ол иһин сомоҕолоһуу наада, күүстээх былыргы итэҕэлбитигэр эгиллии наада. Оннук итэҕэлгэ эргилиннэхпитинэ эрэ саламтабыт арыый кыра хара дьон дьиэкки сымнаҕас хараҕынан көрүө. Итинник буоларын Кондаков “Айыы Ойуна” диэн кинигэтигэр кырдьаҕас айыы ойунун обараһынан көрдөрбүтэ. Ити буолар

сахалар хайдах олоруохтаахтарын ыйан биэриитэ. Хайдах дьаһанан олоруохтаахтарын суруйан хаалларбыта.

мин:
Ол адьас былыргыга хайдах кеьуехпутуй. Сатарыйбыт ей санаа кене охсуо уьу до? Аныгы дьон итэ5элгэ охторо. Сиэрдээх болара уустук боло ди саныыбын.

һэ һэ:
һэ.дьэ эмиэ итэҕэл боппуруоһа дуу.сордоох сухалар.хаһан өйдөнүөх омук буоллаххыт.һэ һэ.саха дьоно итэҕэлэ бүппүтэ сүппүтэ баанньа балаҕан аанын атыллыаҕыттан.һэ һэ.саха салаага дьоно итэҕэл боппуруоһун сурук бичик быһаарбат.сутурук быһаарар.элбэх хаан тохтуон наада.һэ һэ.дьон өлүөн наада.онтон биһиги курдук куттас омук кэскилэ суох.ол эбэтэр мэчиэттэ элбэхтэ тутуоҕун.омукка бэрт буолуоҕун.ымайан ырбайан ныкыс гыныаҕын.дом һэ һэ

диэ…:
Эьиги санаа5ытыгар
Бу Sudurqu адьас сунньугэ доргуппут : Биьиги тыыннаах хаалар туьугар олоруубут биьигини сомо5олуохтаах.Бээьээ а5ай Рен ТВ кэпсээтилэр, " Золотой миллиард” аан дойдуну баьылыыр сыаллаах  бырайыак туьунан.Ким хантан салайа олорорун, аан дойдуну биир фашисткай судаарыстыба5а кубулута сатыыр иэдээннээх ба5аларын, ол кемус миллиард иьигэр хабыллыбатах алта миллиард киьини суох онорор туьуттан араас кистэлэн, елерер - еьерер бырайыактар улэлииллэрин: арыгы, наркотик, фармакология, киьи мэйиитин этин - хаанын урусхаллыыр дьаатынан суьурдуллубут астар, утахтар, суунар сириэстибэлэр, о5о аьылыктара, анаан тар5атыллар сыстыганнаах ыарыылар, сми, терроризм, религия, сэрии … чэ быьата киьи аа5ан сиппэт, онноогор кунустэри - тууннэри туьанар электричествобытын кытары низкочастотнай вибрацияны дьонно хачайдыыр антенна оностубуттар. " Черная" диэн ааттаан чып кистээннэр науканы эзотерическай билиигэ оло5уран мунутуурдук сайыннаран диверсионнай улэлэригэр туьана олороллор эбит.Хомойуохпут дуу, уеруехпут дуу иннигэр бу кырдьыгы дьонно кэпсээн , биллэрэн эрэллэр.Религия толкуйдаммыт сыала- киьи дьин кыа5ын, кини дьин кимин ейдеебетун, билбэтин диэн ыраах халлаанна баар танара5а ейунэн санаатынан бас бэринэн кулут толкуйугар сырытыннарыы, хаалларыы буолар. Кондаковка аахпытым : Ленин религия- опиум для народа диэбитэ тугун хайдагын кэм кэрдии кердеруе диэн.Итэ5элбитин ити атыыр религияларга тэннии сатаан эрэйдэнэбит.Терут дьин билиилэр, анаан сойуолаьыынан, соруйан ересь диэн ааттанан симэлитиллибиттэр. Мындыр, кэнэ5эскитин саныыр омук тылынан уус уран айымньытыгар, сэьэннэригэр, номохторугар, остуоруйаларыгар, ес хоьоонноругар, сиэригэр - туомугар , уус уран оноьуктарыгар, философиятыгар саьыаран хаалларбыт.Ийэн - а5ан ырыатын ыллатыа диэн ес хоьоонугар дылы кэрдиис кэмнэ кэлбит курдукпут. Ол эрэн санааны туьэрэр сатаммат! Айыыларбыт араначчылыыллар! Эрэнин уонна итэ5эйин!

Сытыы Кылыс:
Сомо5олоһу
Дьону, норуоту идея уонна үлэ сомоҕолуур! Салайар былаас идеята, программата сайдыыга анаммыт буоллаҕына, дьон, норуот сомоҕолоһор.Итэ5эл, вера - дьоҥҥо сөптөөх суолу ыйар, дьон норуот хайдах олоруохтааҕын ыйар.Ойууттар норуоту хаһан да сомоҕолооботахтара, сомоҕолуохтара да суоҕа! Дьон, эһиги тугу-тугу кэпсииргит эбитэ буоллар?

дьахтар туьунан а5ыйах тыл:
Кэтэьээччилэргэ анаан
Красота спасет Мир! этиини бары да билэбит. Онтон итинтибит сал5ааьыннаах эбээт:Красота спасет Мир …. и это будет Женщина! Онон Ийэлэргэ эрэл улахан!Атеизм - киьини ньудьу балай онорор религия.Харчы- инсэлэрэ кеппут сиэмэх кулуттары хомуйар религия.Политика- туос маасканан дьиннээх сирэйин саптыбыт религия.Социум - былаас пирамидата ыга баттаан олорор, сокуоннарынан ууйуллубут,уердэринэн уллэьиллибит, статуьунан тыырыллыбыт салайар система тирэнэр тирэ5э.Оччотугар туох сырдык идея хааларый?Ойууннааьын - дьону кутталынан хаайар туспа религия. Арай биири эрэнэбин, меккуер бе5ену менурэтэн , кун курдук кулумнэтэн, Кырдьыгы кылбатан таьаарар улахан оноьуулаах Айыы дьонугар, Кун о5олоругар ! Эрэнэри ааьан, Итэ5эйэбин!

):
мин саеаабар..
Айыы Танара (тенгрианство ) аан дойдуга таргаммыт итэгэллэр тордулэрэ, агалара … онон Айыы танара атын итэгэллэри уиарьакка эрэ тумуохтээх… Онно биллэн турар утарылаьыы ьаар буолуо… уонна элбэх идея наада… Мин биир идеям ханнык да танара дьиэтигэр киирэн сахалыы алгыьынан танарага унуу, суктуу, айыыларга кордоьуу оноруохха. Баары бэйэбитигэр гиэххэ наада… того диэтэххэ Христос да да атын сибэтиэйдэр да Айыы Танара оголоро бурлуохтаах… чэ ити мин тус санаам. Сананы онорбокко баар кууьу тцьаныы… )))

Октай:
Хабырыыс, ол билэр буолан баран то5о эмиэ итэ5эйдиц. Билэр киЬи, билэр буо. Билбэккин эрэ итэ5эйэ5ин буолбатах дуо?

һөдүөт-ыллык:
Хаб-Хабырыыс ол абааһыны, һибиэни итэҕэйэриҥ итэҕэл буолбатах. Ол аата эн итэҕэл диэн тугун һитэ өйдөөбөт эбиккин. Итэҕэл диэн өйүҥ-һанааҥ туохха эрэ ,,материальнайа’’ һуохха тардыһыыта, талаһыыта. Һырдык, хара итэҕэл диэҥҥэ арахсар. Хомуньууһумҥа талаһыыны һин удумаҕалыыр инигин, онтуҥ һитэри һайдан барбыта буоллар хойутун-хойут эмиэ итэҕэлгэ кубулуйуо этэ баҕар. Һэбиэскэй

һаҕана ,,атеистарбыт туохха да итэҕэйбэт күөнэбит’’ дэһэ-дэһэ түөстэрин тоҥсунан өрөҕөлөнөр бөтөстөр бааллар да һэбиэскэй һаҕана бары хомуньууһумҥа дьулуһа һатыыр этилэр, хомуньууһум кэлиэ диэн итэҕэйэр да этилэр. Хомуньууһум кэлбэтэ, һуох эбит диэн һүөм түһэн кэп туонааччылар да билигин элбэх курдуктар. Ол бары һитэри өйдөөбөттөрүттэн тахсар. Оннооҕор ап-аҕыйах ахсааннаах эрээри итэҕэлбит элбэҕинэн элбэх итэҕэллээх Идийэлэри баһыйабыт быһылаах. Ол аата һаха диэн дьиҥнээх омук ахсааммыт отой аҕыйах быһыллаах. Ол-бу араас урааҥхайдар, хоролор уо.да.а. омуктар һахабыт(самозванцы) дэһэн һахсарыҥнаһаллар быһылаах. Атын итэҕэллээхтэрэ да кэрэһэлиир. Дьиҥнээх Һахалар ,,Аар Айыы’’ итэҕэллээхтэр. Ону һүрүннээччилэринэн Ойуну (шамааны буолбатах) билинэллэр.

һөдүөт-ыллык:
Кылбар дьэ оннук айылаах тоҥустар һ-н һаҥараллар диир буоллаххына ,,дакаастаан’’ көр эрэ. Тылларыгар һ-н төһө элбэхтик һаҥараллар эбитий, һахатааҕар отой аҕыйахтык туттар буолуохтаах. Баран үөрэт тылларын, ороҥҥо тиэрэ түһэ һытан буолары-буолбаты лахсыйыма. Һаханы биир кутун һүтэрэн киһи буолбатах диэтиҥ дуу ааргы, онтун көрдөөн итэҕэлгэ иэҕиллибит диэн түҥнэстэн эрдэххиэн. Чугаһым буоллар төбөҕүн тутан көрүөх эбиппин, дабылыанньаҥ тахсан түҥ-таҥ туойар быһылааххын.

ээ:
Мин санаабар һ-нан суруйар олох сыыһа.Саха грамматикатыгар суох.Саҥарыахтарын сөп ,түөлбэ диалега буоллаҕына.Ол да буоллар ити ере куй уонна ыллык һ-нан олох саҥарбаттар үһү.Ити манна эрэ уруһуй.

ээ:
Итэҕэл дьону түмэр күүстээх.Сах саҕана Таҥараларын туһугар уокка да умайаллара.Сахаларга итэҕэл суох,ыһыллан,умнуллан хаалбыт.Тэрис үөрэҕэ,Кондаков үөрэҕэ утарсаллар үһү дииллэр.Уонна аһары бизнес буолбут,фэншуйу үтүктэн.

ээ:
Ким билэр.Хаҥаластар нууччатыйан хаалбыттар.Кириэстэнэн сапсынар дьон.

3:
Хабырыыс уонна суорун этиилэригэр сөбүлэһэбин, бэйэм былыргы иитиилээх буолан иччилэри абааһыны итэгэйэбин, былыргы уучча кэлиэн иннинэ букатын атын итэгэл буолуо ээ,кэпсээҥҥэ номоххо кэпсэнэр абааһыларын илэ сүүрэ сылдьар кэмнэригэр ойуун эрэ оннуларын буллартыыр этэ, билинни айбыт итэгэллэрэ библияттан исламтан хомуллан айыллыбыт итэгэл.

һөдүөт-ыллык:
Кылбар ол эн этэр улуу дьонуҥ бастакы дьиҥнээх һахалыы һуругу-бичиги айбыт дьону, ити этэр ,,С’’ дорҕоону киллэрээри, һаха тылын төрдө түүр омуктан, моҥуолтан, тоҥус тылыттан турар һыһыарыыта эрэ һалалыы диэн һоҥнооччулар итинник түөрүйэни утарааччылары кытта һэймэктээн, эрэпириэссийэлээн туран киллэрбиттэрин умуннуҥ дуо. Уонна ,,С’’ хантан һаха төрүт дорҕооно буолуой. Эн этэргинэн төрүт һаха тыла һуох диэхтиигин, һахалыы биирдэ эбит һуруйан, этиини таҥан бооччойбутуҥ баар дуо, мин көрдөхпүнэ этииҥ таҥыыта барыта нуучалыыттан тылбаастаан оҥоһуллар курдук. Һахалыы тыл хайдах хабааннаах буоларын ыйдаҥардан да көрбөккүн. Манна арай харсаахтаһар хадааркытыыҥ арыый барыгытыттан чорбойо һоҕус да ол да таһыма мөлтөх һоҕус. Ити бааһынай Бигэҕит да аныгы үөрэх быраабылатынан һуруйар дьиҥ төрүт һахалыы тылы туттубат, этиитин таҥмат. Били һудургутутан бар- кэл таһымыгар һылдьыы диэтэҕиҥ.

һөдүөт-ыллык:
Кылбар тоҕо һүгүн-һаҕан кэпсэппэккэ иэдэс биэрэн эрэр дьахтар курдук түҥ-таҥ тыллаһан бардыҥ, мэлдьи эн хой баһын туойаргын көннөрөн һахалыы маннык өйдөбүллээх диэн көннөрөр курдукпун дии. Хойукку холобуру этэр буоллахха бэгэччэк, бэрбээкэй диэни эмиэ быһаарбыт курдугум уонна инники өттүн да ааҕан һиппэт инигин. Өйүҥ кылгаһа бэт эбит дии, били ,,һаха тыла’’ түһүлгэҕэ һаха-араал тылын киллэрэ һатыырыҥ һаҕана һырайгын һаралыы тардааччы мин эрэ курдугум, дьоҕойон умна охсон тумсугун дулҕаҕа туура һотторуҥ тоҕо түргэнэй һэгээр. Онно һомоҕо домохтору мин эрэ уруттаан(урутаан буолбатах) туттан элбэх һүпсүлгэни, ырытыыны тардар курдугум. Бааннаан хааччахтаан баҕар һорох ньыыгым атын да буолуо, ол һаҕана бастаан үксүн Уоһук, ыллык, үөттүрэх уо.да.а ньыыктарынан киирэр этим. Бастаан ыллык диэнинэн үгүстүк киирэрбин ити Мээйик уоран хараннан ааттана һатаан баран тойотторуттан дьарыллан киирбэт буолан хаалта. Тоҕо диэтэххэ тойотторун хооһурҕатан хототтуурум иһин онно күтүрэнэн түргэнник аатыттан аккаастаммыта. Онтон ол ыллыкка кэннигэр һыыппараралары бааннаатахтарын аайы туруортаан уларыталаабыппар ыксаан 2038-с һылга дылы Дьаакып бааннаан турар. Онтон ыла ол ,,һаха тыла’’ түһүлгэ үрүҥ хараҕын өрө көрбөккө тураахтыыр, мин киирбэт буолуохпуттан. Уонна өссө туох диэн һөллөҥнүүгүн ити кэннэ.

Бастатан туран Сахалар диэн кимнээхтэрий?:
Сахалар диэн 1632сыллаахха Православие Крестовой Походуттан (Меча и Огня) кыргыллыбыт Хаҥыл Хаҥаластар (Туймаада-Сайсары, Эркээни, Самартай,Өлүөнэ Очуостара, Буотама, Булуус) дуу? Эбэтэр сахалар диэн ынах оро5о, сылгы ыллыга аартыктардаах түҥ үрэхтэр бастара, алаадьы са5а алаастар бүүруктэрэ-дойдулаахтар Севернай надбавка биллэрилибитин истэн 1963 сыллар эргин үөс сиргэ быгыалаабыт улуустары этэбит дуу аны? Эбэтэр Хаҥаластар

альфонс быһылаах диэн күтүрээн үүрбүт Эллэйдэрин (Омо5ой көйгө кыыьын кыбыннаран) сиэннэрин сахалар диигит дуу? этиҥ эрэ бука баһаалыста?

һөдүөт-ыллык:
Билигин ыраас хааннаах Һахалары улаханнык һиидэлээн буларыҥ буолуо ээ, үксүлэрэ ,,самозванецтар’’ буоллаҕа. Ити этэр дьоҥҥор бэйэлэрин кэмнэригэр һахата баһыйар этэ ини.

Бу ааспыт Ньукуолун күнэ диэн православнай христианнар бырааһынньыктара буолар, нууччалыыта день Николая Чудотворца дэнэр.
Сылга иккитэ буолар, иккиһэ кыһын буолар.
Саха омуга христианствоны хаһан ылыммытын туһунан араас номох баар.
Сорохтор сахалар христианствоны нууччалар кэлиэхтэрин иннигэр, олох эрдэ ылыммыт үһүлэр дииллэр.
Тюрскай омуктартан кереит диэн омуктар христианнар буолалларын туһунан историктар кэпсииллэр.
19-с үйэ ортотугар Библияны сахалыы тылынан тылбаастабыттарын үгүспүт билэр буолуохтаах.
1858 сылтан Дьокуускай куоракка таҥара күннэрин (божественнай литургияны) сахалыы тылынан ыытар буолбуттар, ол кэнниттэн сахалар массово христианствоны ылыммытынан барбыттар.
Сити кэмтэн ыла улахан соҕус нэһилиэктэргэ таҥара дьиэлэрин (церьковтары) туппутунан барбыттар, аны туран хас церковь дьиэтин аайы церковно приходской оскуолалары тутар эбиттэр.
Онон 19-с үйэ бүтүүтүгэр билиҥҥи саха сиригэр уопсайа икки сүүсчэ церковь тутуллубут.
Бастакы биллиилээх атыыһыттарбыт, суруйааччыларбыт, Саха АССР салайааччылара түөрү бары церковно приходской оскуола үөрэхтээх этилэр.
Ол кэмҥэ туох да атын үөрэх суох этэ.
Сорохторбут ону өссө үрдээн семинария үөрэхтээх этилэр.
Онон улуу Өктөөп революциятын сахалар кэм да арыый үөрэхтээх омук буолан көрсүбүппүт.
Хомолтото диэн революция кэниттэн саха бастакы чулуу уолаттарын кыһыл террор кэмигэр сиэтэлээн кэбиспиттэрэ.
Уонна ол кэнниттэн саха омугун урукку итэҕэлгит опиум для народа курдук этэ, нууччалар эһигини атаҕастаан олорбуттара диэн сымыйалыыр этилэр.
Дьиҥинэн атаҕастабыл баарын да иһин саха омуга христианство көмөтүнэн улам2 атаҕастабылтан тахсан испитэ.
Ону революция иннинэ сахалартан араас баай миллионер дьоннор үөскэтэлээн киирэн барбыттара туоһулуур.
Саха урукку христиан этибитин билигин туох санатар баарый диэҥҥэ эппиэтэххэйиҥ.
Күммүтүн дьылбытын билиҥҥэ диэри христианскай сибэтиэйдэр күннэринэн сирдэтэн ааттыыбыт, ол курдук сайын кэлээһинэ Ньукуолун күнэ диибит, от үлэтэ Бөтүрүөп күнүттэн от ыйын 12-тэн саҕаланар.
Ылдьыын күнүгэр ардахтыыр, ити күнтэн саҕалаан кустуохха сөп.
Балаҕан ыйын 15 күнүттэн Сэмээнэп күнэ саҕаланар, ол аата тайах күһүн сүүлэр кэмэ, тайаҕы бултуохха сөп буолар.
Дьыл оройо Охоноһуйап күнэ дэниллэр.
Өссө киһи өллөҕүнэ үһүс күнүгэр көмүллүөхтээх, 9 күнүгэр өлбүт киһи таҥара суутугар көрүллэр. Ону маннааҕы дьоннор поминакаҕа таҥараттан көрдөһүөхтээхтэр өлбүт киһини Ырайга ыытарын туһугар.
40-н хонугар өлбүт киһи бүтэһиктээҕин орто дойдуну кытта бырастыылаһар.
Ити курдук сахалар баччааҥы диэри ити христианскай каноннары тутуһан олороллор.

Бу билиҥҥи ыксабыллаах соҕус кэмҥэ саха омуга дьиҥ итэҕэлэ суох муна тэнэ сылдьар.
Ол иһин түргэн соҕустук итэҕэл ылынарбыт наада.
Итэҕэллээх эрэ омук тыыннаах ордор кэмэ кэллэ.
Ол иһин сахалар бүтэһик итэҕэйэ сылдьыбыт итэҕэлбитин христианскай итэҕэли төннөрөрбүт наада.
Христианскай итэҕэллээх буоламмыт октябьрскай революция кэнниттэн арыый үөрэхтээх дьоннордоох буоламмыт ЯАССР диэн ааттаах республикаламыппыт.
Тоҕо диэтэххэ былыр саха сиригэр икки сүүстэн тахса церковно приходской оскуолалар баар этилэр.