Главная / Кэпсээ / “Быраатым курдук”
Добавить комментарий
Эдэр Саас №27 (07.07.1999)
Хаһыакка хаһан да суруйбатах киһи эһиги хаһыаккытыгар суруйан сүбэлэтээри гынабын. Мин биир сүрдээх эрэйдээх-моһуоктаах түбэлтэҕэ түбэстим, ону туора киһи ким да билбэт, онон баҕар бу эдэр киһим хаһыаттан дьон санаатын ааҕыа диэн эрэнэбин. Мин биир бэйэм олоххо ыарахаттары көрсөн кэлбитим. “Ийэ” диэн тылы билбэккэ улааппыт киһибин, аҕам кэлин өлбүтэ. Аны туран элбэх кыра оҕолоох огдообо хааллым. Бу олоҕум ыараханы көрүстэ диирбин атыннык өйдөөмөҥ, арыгы диэн мин олохпор сыһыана суох. Бу да кэпсиир киһим арыгыны испэт. Дьэ, бу маннык сырыттахпына, бэйэбиттэн 15 сыл кыра киһи, “Эйигин таптыыбын”, — диэн турда. Олох соһуйан эрэ хааллым, өй-төй ылан санаабын эппитим. “Эн эдэр киһигин, бэйэҕэр тэҥнээҕи көрсүөҥ, ыксыы сылдьан олоххун алдьатыаҥ”, — диэтим. Киһим сирэйэ-хараҕа буорайан баран: “Миигиттэн куттаныма”, — диир. Ол курдук син “бырастыы гын” диэн таҕыста. Мин соһуйан хаалан икки күн дөйбүт курдук саҥарбакка сырыттым. Хайдах эрэ кинини көрсүөхпүн куттанар курдугум, ол гынан баран эмиэ да кэтии сылдьарым. Кини уруккутун курдук кэлэ турар. Сотору-сотору: “Хайа, үнүр эппиппин туох дии саныыгын? Мин эйигин кыайан умнуо суохпун. Эн тоҕо саҥарбаккын? Саатар мөҕүөххүн, эбэтэр үүрэн таһаарыаххын”, — диир киһи буолла. Мин буоллаҕына кинини кыайан мөхпөппүн да, үүрбэппин да. Таптыырыгар туох буруй буолуой? Эмиэ эппиэттэһэн көрдүм. “Мин эйигиттэн саастаахпын. Билигин кэмсиммэтэҕиҥ иһин кэлин кэмсиниэҥ. Тэҥнээххин эбэтэр бэйэҕиттэн арыый балыс да кыыһы көрсүөҥ. Оҕо төрөтөн олоруоҥ буоллаҕа, туора да дьон көрүүтүгэр олуона буолуо”. “Мин дьон саҥатыттан толлубаппын, дьон туох баҕарар диэтиннэр, эн дьон саҥатыттан куттанаҕын дуо? ” — Диир. Кырдьык мин бэйэм санаабар даҕаны туора дьон саҥараллара соччото суохха дылы, кэм оҕолоох ыал ийэтэ буоллаҕым. “Эр киһиттэн дьахтар аҕа саастааҕа олуона баҕайы, оттон дьахтартан эр киһи аҕата син ама даҕаны”, — диибин. “Эн миигин таптаабаккын дуо? Эбэтэр үлэни кыайан үлэлиэ суоҕа дии саныыгын дуу? ” — Диир кини. Мин кинини оҕолуу диэххэ дуу, быраатым курдук дуу таптыыбын. Дьиҥинэн мин сүтэрэрим суох, бу түбэлтэҕэ. Арай кинини харыстаан, өйдөтөн этэ сатыырбын өйдөөбөт. Син-биир эппитин хатылыы турар. Онон бу сурукпар санааларын үллэстиэхтэрэ диэн эрэнэ, кэтэһэ хаалабын. Сүбэ көрдөөччү.
“Эдэр саас” хаһыакка бэйэм кыһалҕабын суруйбутум кулун тутарга бэчээттэммитэ. Сүбэ-ама буолан. Үөһээ Бүлүүттэн Аркадий Павлов суруйбут. Ити суругу олус долгуйа аахтым. Ол эрэн мин киниэхэ биири этиэхпин баҕарабын. Ити көссүүлэһии буолбатах, мин кинини кытары биир киэһэ сылдьыбытым уонна иккитэ суруйбутум да эппиэт суоҕа. Ол аата көссүүлэһии буолбатах. Мин кэргэннээх киһини таптаатахпына айылҕа оҕото буолуо суохтаахпын дуо? Кырдьык, мин билигин эдэрбин. Ол эрээри атын да киһини таптаатахпына кинини син-биир сатаан умнуом суоҕа дии саныыбын. Кини олоҕор орооһумаары кэргэнин, оҕотун санаан Аркадий, эн эппиккэр кыттыһан кинини бэйэм олохпуттан туората сатыам да, кыаллара биллибэт. Аркадийга бэйэм барҕа махталбын тиэрдиэм этэ. Киһи ыарахан кэмигэр сүбэ-ама буолбут суругар. Эн олоххор дьол-соргу эрэ тосхойдун, өрөгөй үксээтин, ыарыы ыалласпатын, кырдьыы кыттыспатын. Айылҕа оҕото.
Саамай сөбүлээн, ытыктаан ааҕар хаһыатым “Эдэр саас” редакциятыгар нөрүөн-нөргүй буолуохтун. Бу Мэҥэ-Хаҥалас улууһуттан, Павловскай сэлиэнньэтиттэн Егорова Катя суруйарга быһаарынным. Саҥардыы онус кылааһы бүтэрдим, онон кыра оҕо эрээри сүбэама биэрэр диэн сэмэлээмэҥ. Туох диэн саҕалыырбын билбэппин. Т. , Баһаалыста бэйэҕин эрэ буруйдаама, ол эбэтэр кими да буруйдаама. Эн кини кэргэннээҕин билэ-билэ, соруйан араара сатаан оҥорботоҕуҥ. Кинилэр өйдөспөтөхтөрүгэр, арахсыбыттарыгар туох да буруйа суоххун. Ыраас дууһалаах, аламаҕай сүрэхтээх киһи эбиккин диэн мин эйиигин сыаналыыбын. Кини чиэһинэйдик эппитигэр бэйэҕин кыана туттуммутуҥ уонна сүбэ-ама биэрбитиҥ майгыҥ көнөтүн, түгэх санаата суоххун дакаастыыр. Маладьыас, тапталгын сыыска-буорга тэпсибэт эбиккин. Кэргэнигэр төннүбүтүн иһин, эн ону иэстэһэ, өс-санаа оҥостубакка тапталыҥ туоһутугар оҕоҕун төрөтөн, аҕатын убаастыыр киһи гынан иитэн таһаарыаҥ диэн эрэнэбин. Дьон саҥатыттан куттаныма, биллэхтэринэ да эйигин өйдүөхтэрэ, көмөлөһүөхтэрэ дии саныыбын. Үтүөҕэ, кэрэҕэ, ырааска, дьолго итэҕэй уонна
Катя.
“Таптыырга буруй суох” диэн сурук авторыгар сүбэлииргэ холонон көрүүм. Соторутааҕыта үс сылы быһа билсибит кыыһым кэргэн тахсыбыт. Төһө да хомойдорбун, хоргуттарбын, дьылҕабыт тус-туспа буоллаҕа диэн уоскутуна саныыбын. Лена мин саамай ыарахан күннэрбэр өйдөөбүт соҕотох күндү киһим буолар. Биһиги ыһыах саҕана көрсүбүппүт. Ол күннэри харахпар субу баар курдук өйдүүбүн. Ол саҕана кырдьык миигиттэн дьоллоох уол оҕо суоҕа буолуо. Мин кинини таҥнардым диэн буруйдуур санаам суох. Миигиттэн ордугу буллаҕа, дьоллоох эрэ буоллун. Биһиги доҕордоһуубут олус килбик, сэмэй, ыраас эбит. Төһө да кэргэннэнэ сырыттарбын, кыргыттары кытта чугастык өйдөспөтөх эбиппин. Ону барыта ааспытын кэннэ дьэ өйдөөтүм. Арай Лена миигин хаайыыга түбэспит диэн өйдөөбөтөх буруйдаах. Айылҕа оҕотугар сүбэм диэн, эдэргин, араас сиринэн сылдьыаҕыҥ. Куруук бэйэҕин эрэ сананар буоллаххына, эйиигин да дьон убаастыахтара суоҕа. Онтон бу Орто дойдуга дьол дьонтон тахсар. Бэйэҕин эрэ санаама, атын дьон кыһалҕатын эмиэ өйдөө. Оччоҕо барыта үчүгэй буолуо.
Петя. Сүрэх кистэлэҥэ
Содержание
Хаһыакка хаһан да суруйбатах киһи эһиги хаһыаккытыгар суруйан сүбэлэтээри гынабын. Мин биир сүрдээх эрэйдээх-моһуоктаах түбэлтэҕэ түбэстим, ону туора киһи ким да билбэт, онон баҕар бу эдэр киһим хаһыаттан дьон санаатын ааҕыа диэн эрэнэбин.
Мин биир бэйэм олоххо ыарахаттары көрсөн кэлбитим. “Ийэ” диэн тылы билбэккэ улааппыт киһибин, аҕам кэлин өлбүтэ. Аны туран элбэх кыра оҕолоох огдообо хааллым.
Бу олоҕум ыараханы көрүстэ диирбин атыннык өйдөөмөҥ, арыгы диэн мин олохпор сыһыана суох. Бу да кэпсиир киһим арыгыны испэт.
Дьэ, бу маннык сырыттахпына, бэйэбиттэн 15 сыл кыра киһи, “Эйигин таптыыбын”, — диэн турда. Олох соһуйан эрэ хааллым, өй-төй ылан санаабын эппитим. “Эн эдэр киһигин, бэйэҕэр тэҥнээҕи көрсүөҥ, ыксыы сылдьан олоххун алдьатыаҥ”, — диэтим. Киһим сирэйэ-хараҕа буорайан баран: “Миигиттэн куттаныма”, — диир. Ол курдук син “бырастыы гын” диэн таҕыста. Мин соһуйан хаалан икки күн дөйбүт курдук саҥарбакка сырыттым. Хайдах эрэ кинини көрсүөхпүн куттанар курдугум, ол гынан баран эмиэ да кэтии сылдьарым. Кини уруккутун курдук кэлэ турар. Сотору-сотору: “Хайа, үнүр эппиппин туох дии саныыгын? Мин эйигин кыайан умнуо суохпун. Эн тоҕо саҥарбаккын? Саатар мөҕүөххүн, эбэтэр үүрэн таһаарыаххын”, — диир киһи буолла.
Мин буоллаҕына кинини кыайан мөхпөппүн да, үүрбэппин да. Таптыырыгар туох буруй буолуой? Эмиэ эппиэттэһэн көрдүм. “Мин эйигиттэн саастаахпын. Билигин кэмсиммэтэҕиҥ иһин кэлин кэмсиниэҥ. Тэҥнээххин эбэтэр бэйэҕиттэн арыый балыс да кыыһы көрсүөҥ. Оҕо төрөтөн олоруоҥ буоллаҕа, туора да дьон көрүүтүгэр олуона буолуо”. “Мин дьон саҥатыттан толлубаппын, дьон туох баҕарар диэтиннэр, эн дьон саҥатыттан куттанаҕын дуо? ” — Диир. Кырдьык мин бэйэм санаабар даҕаны туора дьон саҥараллара соччото суохха дылы, кэм оҕолоох ыал ийэтэ буоллаҕым. “Эр киһиттэн дьахтар аҕа саастааҕа олуона баҕайы, оттон дьахтартан эр киһи аҕата син ама даҕаны”, — диибин. “Эн миигин таптаабаккын дуо? Эбэтэр үлэни кыайан үлэлиэ суоҕа дии саныыгын дуу? ” — Диир кини.
Мин кинини оҕолуу диэххэ дуу, быраатым курдук дуу таптыыбын. Дьиҥинэн мин сүтэрэрим суох, бу түбэлтэҕэ. Арай кинини харыстаан, өйдөтөн этэ сатыырбын өйдөөбөт. Син-биир эппитин хатылыы турар. Онон бу сурукпар санааларын үллэстиэхтэрэ диэн эрэнэ, кэтэһэ хаалабын.
Сүбэ көрдөөччү.
Харда сурукка эппиэт
Кыаллара биллибэт
“Эдэр саас” хаһыакка бэйэм кыһалҕабын суруйбутум кулун тутарга бэчээттэммитэ. Сүбэ-ама буолан. Үөһээ Бүлүүттэн Аркадий Павлов суруйбут.
Ити суругу олус долгуйа аахтым. Ол эрэн мин киниэхэ биири этиэхпин баҕарабын. Ити көссүүлэһии буолбатах, мин кинини кытары биир киэһэ сылдьыбытым уонна иккитэ суруйбутум да эппиэт суоҕа. Ол аата көссүүлэһии буолбатах. Мин кэргэннээх киһини таптаатахпына айылҕа оҕото буолуо суохтаахпын дуо? Кырдьык, мин билигин эдэрбин. Ол эрээри атын да киһини таптаатахпына кинини син-биир сатаан умнуом суоҕа дии саныыбын. Кини олоҕор орооһумаары кэргэнин, оҕотун санаан Аркадий, эн эппиккэр кыттыһан кинини бэйэм олохпуттан туората сатыам да, кыаллара биллибэт.
Аркадийга бэйэм барҕа махталбын тиэрдиэм этэ. Киһи ыарахан кэмигэр сүбэ-ама буолбут суругар. Эн олоххор дьол-соргу эрэ тосхойдун, өрөгөй үксээтин, ыарыы ыалласпатын, кырдьыы кыттыспатын.
Айылҕа оҕото.
“Эдэр сааһы” ааҕан баран
Олох дьолу аныаҕа
Саамай сөбүлээн, ытыктаан ааҕар хаһыатым “Эдэр саас” редакциятыгар нөрүөн-нөргүй буолуохтун.
үлэҕэ дьулус. Оччоҕо эйигин олох дьолунан наҕараадалыа. Тапталлаах ийэ буолуоҥ диэн эрэнбин.Бу Мэҥэ-Хаҥалас улууһуттан, Павловскай сэлиэнньэтиттэн Егорова Катя суруйарга быһаарынным. Саҥардыы онус кылааһы бүтэрдим, онон кыра оҕо эрээри сүбэама биэрэр диэн сэмэлээмэҥ.
Туох диэн саҕалыырбын билбэппин. Т. , Баһаалыста бэйэҕин эрэ буруйдаама, ол эбэтэр кими да буруйдаама. Эн кини кэргэннээҕин билэ-билэ, соруйан араара сатаан оҥорботоҕуҥ. Кинилэр өйдөспөтөхтөрүгэр, арахсыбыттарыгар туох да буруйа суоххун. Ыраас дууһалаах, аламаҕай сүрэхтээх киһи эбиккин диэн мин эйиигин сыаналыыбын. Кини чиэһинэйдик эппитигэр бэйэҕин кыана туттуммутуҥ уонна сүбэ-ама биэрбитиҥ майгыҥ көнөтүн, түгэх санаата суоххун дакаастыыр. Маладьыас, тапталгын сыыска-буорга тэпсибэт эбиккин. Кэргэнигэр төннүбүтүн иһин, эн ону иэстэһэ, өс-санаа оҥостубакка тапталыҥ туоһутугар оҕоҕун төрөтөн, аҕатын убаастыыр киһи гынан иитэн таһаарыаҥ диэн эрэнэбин. Дьон саҥатыттан куттаныма, биллэхтэринэ да эйигин өйдүөхтэрэ, көмөлөһүөхтэрэ дии саныыбын. Үтүөҕэ, кэрэҕэ, ырааска, дьолго итэҕэй уонна
Катя.
Бэйэҕин эрэ санаама
“Таптыырга буруй суох” диэн сурук авторыгар сүбэлииргэ холонон көрүүм.
Соторутааҕыта үс сылы быһа билсибит кыыһым кэргэн тахсыбыт. Төһө да хомойдорбун, хоргуттарбын, дьылҕабыт тус-туспа буоллаҕа диэн уоскутуна саныыбын.
Лена мин саамай ыарахан күннэрбэр өйдөөбүт соҕотох күндү киһим буолар. Биһиги ыһыах саҕана көрсүбүппүт. Ол күннэри харахпар субу баар курдук өйдүүбүн. Ол саҕана кырдьык миигиттэн дьоллоох уол оҕо суоҕа буолуо. Мин кинини таҥнардым диэн буруйдуур санаам суох. Миигиттэн ордугу буллаҕа, дьоллоох эрэ буоллун. Биһиги доҕордоһуубут олус килбик, сэмэй, ыраас эбит. Төһө да кэргэннэнэ сырыттарбын, кыргыттары кытта чугастык өйдөспөтөх эбиппин. Ону барыта ааспытын кэннэ дьэ өйдөөтүм. Арай Лена миигин хаайыыга түбэспит диэн өйдөөбөтөх буруйдаах. Айылҕа оҕотугар сүбэм диэн, эдэргин, араас сиринэн сылдьыаҕыҥ. Куруук бэйэҕин эрэ сананар буоллаххына, эйиигин да дьон убаастыахтара суоҕа. Онтон бу Орто дойдуга дьол дьонтон тахсар. Бэйэҕин эрэ санаама, атын дьон кыһалҕатын эмиэ өйдөө. Оччоҕо барыта үчүгэй буолуо.
Петя.
Сүрэх кистэлэҥэ