Кэпсээ

Дьылҕа

Главная / Кэпсээннэр / Дьылҕа

Добавить комментарий

К
13 часов назад
4 0

    Кыһыҥҥы куорат биир кэм туманынан бурдачыйа, куруутун ханна эрэ ыксыыр дьонунан үллэкэчийэ, ньиргийэ-долгуйа турар. Ырыынак куо­рат эргийэр киинэ буолан Саҥа дьыл иннинээҕи атыыта-эргиэнэ курдурҕаччы барар. Бу бэйэлээх
баай-дуол ырыынак киирэр ааныттан тэйиччи, эргэ суппуун сонноох, элэйэн бүтэн хаалбыт куруолук
бэргэһэлээх, өҥө-дьүһүнэ баран бүппүт, чараас соппуоскалаах, саас ортолоох дьахтар иннигэр уурбут кыра хордуон дьааһыгын таһыгар сукуллан турар. Хаһан эрэ эдэригэр кэрэ сэбэрэлээх бэйэ­тэ ыарахан олохтон кэхтэн, кэмҥэ кэрэни кэтэспэт буолан, киирэр-тахсар дьону кистии-саба көрө: «Баҕар, ким эмит аҕыйах харчы быраҕаарай?» — диэн кыра хордуон дьааһыгын кэтии тураахтыыр. Үгүс дьон сиргэммиттии туттан тэйэ соҕус хааман ааһаллар, сорохтор аҕыйах харчыны быраҕан бараллар.
    Дьөгүөр бу ырыынакка унтуу улларар киһини көрсөөрү, бу бүгүн хаһыс да сырыыта. Киһитэ бүгүн кэлээр диэбитэ да тоҕо эрэ суох. Наадалаах киһитин кэтэһэ таарыйа массыынатыгар иттэ, музыка истэ олорон, дьэ өйдөөн көрдө, оол турар
«умнаһыт» дьахтары. «Айыккабын ньии, ычча да», — дии санаат массыына олбоҕун тиэрэ түһэрэн сыта түһээри оҥоһунна. Массыына магнитофона бииртэн биир үчүгэй ырыалары оргууй сыыйа ыллыы турда. «Ок-сиэ, олох барахсан түргэнник
да сайынна. Мин оонньоон ааспыт оҕо сааспар, бу аҕыйах сылынан маннык олох кэлиэ диэн киһи түһээн да баттаппат этэ ээ. Оҕо сааһым… күлүм гынаат көтөн хаалбыта түргэнин эриэхсит. Ийэм эрэйдээх алта оҕотуттан илиитигэр тутан хаалбы­та мин эрэ буолан, оо, мөөчөкөйдөөн да биэрээхтиир этэ. Ийэм барахсан армияҕа ыҥырыллан барарбар, аны миигин көрбөтүн сэрэйбит курдук олус да аймана, харааста атаараахтаабыта: «Оҕом дьоллоох буолаар!» — диэн кууһан туран эппитэ ээ, оо, онто ханна баар. Бу түгэҥҥэ массыына түннүгүн ким эрэ сэрэнэ соҕус тоҥсуйбут тыаһыттан Дьөгүөр
санаатын ситимэ быстан хаалла. Олоро түһээт көрбүтэ били «умнаһыт» дьахтара кэлэн турар эбит. «Бар! Бар мантан!» — диэн Дьөгүөр хаһыытыы былаан күргүйдээт, олбоҕун көннөрөн олордо. «Туох буолбут дьонуй, доҕоор, саатар киһини сүгүн сынньаппат буоллахтара үһү», — дии санаат эргиллэн көрбүтэ, бурдаҥнас туманы быыһынан, оол курдук били «бомж» дьахтара хааман сукуҥнаан эрэр эбит. Маарыын турбут сиригэр баран, хордуон дьааһыгын ууран атаҕыттан атаҕар тэпсэҥэлии тураахтыыр. Дьөгүөр «ычча да!» дии санаат түөһүн иһигэр курус санаа сыыллан киирдэ.
    «Бээ, били унтууһуппар бара сыддьыым» диэт массыынаттан тахсан ааны хатаат, ырыынак диэки баран иһэн «бээрэ, аҕыйах солкуобайда биэрэн ааһыахха» диэн били «умнаһыт» дьахтар диэки бар­да. Тиийэн сиэбиттэн бытархай көрдөөбүтэ суох буолан биэрдэ, онтон кумааһынньыгыттан биэс уон солкуобайдаах икки кумааҕыны ылан дьааһыкка уурда. «Баһыыба», — диэн килбик саҥа иһиллибитигэр, биһиги киһибит дьэ хайыһан, утары көрдө. Кинини утары чох хара, ийэлии сымнаҕас, махтаммыт, толору уу буолбут харахтар көрөн тураллара. Иэдэһинэн сылаас харах уута тоҥ сиргэ тохтоло суох сүүрэ турара. Дьөгүөр бу эйэҕэс, эрэйи элбэхтэ көрбүт эрээри, сымнаҕас харахтартан хараҕын нэһиилэ арааран, массыынатын диэки төттөрү атыллаан истэҕинэ «баһыыба, айыы киһитэ» диэн титирэстээбит куолас иһиллэн ааста.
    Дьөгүөр массыынатыгар тиийэн собуоттаат, дьиэтин диэки салайа тутта. Дьиэтигэр тиийиэр диэри, кини инниттэн чох хара ууламмыт харахтар ааһан-араҕан биэрбэтилэр. Массыынатын туруоран, дьиэ­тигэр киирэн чэй сылыттан, сарсыарда буһарбыт миинин сылыта ууран, хоһугар киирэн сыта түһэн ылаары гынан баран, ыскааптан альбому ылан куукунатын остуолугар уураат, аргыый арыйан, саһаран эрэр хаартыскалары тэлгэтэ уурда. Бу иннигэр тэлгэммит аҕыйах хаартыска аайыттан Дьөгүөр диэ­ки кини күндү доҕоро бу орто дойдуга киһи буолан булбут соҕотох дьоло — Дуунньата имэрийэн эрэрдии сымнаҕастык, буспут моонньоҕон курдугунан көрөн олорор. Дуунньа… кини Дуунньата… Дьөгүөр сүрэҕэ бүтэйдии нүөлүйэн хараҕа ууланан киирэн барбытын туора сотой, сылыйбыт миинин арааран, көннөрү чэй кутан остуолугар төттөрү олордо. Дуунньа… ол ааспыт дьоллоох олоҕо кини хараҕар биир-биир көстөн кэллилэр. Доҕоро, «Дьөгүөссээ» диэн ынырар сымнаҕас куолаһа кулгааҕар иһиллэн ааста. Оо, олох дьылҕа-хаан төлөрүйбэт ыйааҕа кытаанах да буоллаҕа. Хайдах курдук дьоллоохтук олорбуттарын кини, Дьөгүөр, доҕорун, кини Дуунньатын өлөр өлүү дэгиэ тыҥыраҕынан күн сирин
көрбөккө барбыт оҕотун кытары ылан барбытын кэннэ өссө чаҕылхайдык, күндүтүк саныыр буолта. Кылгастык олорон ааһалларын билбит курдук кинилэр, кырдьык да куруутун бииргэ, тэҥҥэ эйэлээхтик сылдьаллара. Кинилэр тапталлаах Сунтаардарын тыатыгар дьэдьэннии сылдьан Дуун­ньата: «Доҕоччуок, Дьөгүөссээ, эн сотору

паапа буолар буоллун’ ээ», — диэн килбиктик, кууһан туран эппитэ, кини сүрэҕин дьолунан толорон, ийэ айылҕаны эбии киэргэтэн биэрбитэ. Ол күһүн кинилэр төрүөхтээх оҕолорун ким диэн ааттыахтаахтарын, бэйэлэрин чааһынай дьиэлэрин ханан хайдах туттуохтаахтарын былааннаан билбэккэ ааспыттара.
    Дуунньа ыарахан сылдьар кэмин улаханнык ыарытыйбакка аһарбыта. Дьөгүөр бэйэтин өттүттэн доҕоругар барытын көмөлөһө, хас биирдии тылын толоро, ол муус устар ыйга дылы тиийбиттэрэ. Ол күн… Дьөгүөр санаатын ситимэ быһа баран хаалла. Кини саныан да баҕарбат ол күнү. Дьиҥ чахчы муус устар ыйга чаҕыл күн этэ. Доҕоро балыыһаҕа
киирбитэ үһүс күнүгэр эбиэккэ уута барбыта. Дьөгүөр күнү быһа балыыһаттан тахсыбакка долгуйа, кэтэһэ уонна туохтан эрэ куттана күүппүтэ. Быраастар, сиэстэрэлэр тугу эрэ сибигинэһэн кэпсэтэ-кэпсэтэ бэрт ыксаабыттыы сүүрэкэлэспиттэрэ, кини диэки дьикти баҕайытык көрөн ааһаллара. Дьөгүөр сүрэҕэ аһый гынан ылбыта санаатыгар дуу, илэ дуу Дуунньата «Дьөгүөссээ» диэн хаһыытыырын истэргэ дылы гыммыта. Онтон… быраас тахсан титирэстээбит куолаһынан кини доҕоро, таптала, Дуунньата суох буолбутун, оҕотун эмиэ сатаан быыһаабатахтарын эппитэ. Дьөгүөр кинини
тохтото сатыыр быраастары, сиэстэрэлэри киэр анньа-анньа сүүрэн киирбитэ Дуунньатыгар. Остуолга дуу, туохха дуу маҥан таҥаһынан сабыллан кини Дуунньата сытара. «Доҕоччуок, Дуунньа», — диэн хаһыытаат, бырастыынаны арыйа тардаат, кини өйүн сүтэрбитэ. Ол ыарахан күнтэн ыла төгүрүк сэттэ сыл ааста. Дьөгүөр куоракка көһөн кэлээт, атыы-эргиэн дьыалатынан дьарыгырбытынан барбыта. Бу кыра икки хостоох дьиэтигэр олох тэһийбэт этэ. Дьону-сэргэни кытта алтыһан, кэлэн-баран аралдьыйа сатыыр.
    Дьөгүөр иннигэр эмиэ били уу-хаар баспыт хара харахтар көстөн кэллилэр. Ити туох олохтоох, хай­дах суоллаах-иистээх, туох дьонноох-сэргэлээх киһи эбитэ буолла?! Эрэйдээҕиҥ баара туохха наадыйан массыынаҕа кэлэ сылдьаахтаата, оо, саатар киһилии кэпсэтэн да ыытыах баар этэ. Дьөгүөр хоһугар киирэн уһуну-киэҥи саныы сытан утуйан хаалла. Сарсыарда чэй иһэ олорон, таһырдьа турар термометры көрбүтэ, -43 кыраадыһы көрдөрөн ту­рара. Дьөгүөр «ычча да, оо, төһө эрэ тоҥоохтуур» дии санаат бэйэтэ да соһуйуон иһин ыксаан бар­да. Бүгүн кини унтуу улларар киһититтэн хайаан
да иккиттэн биирин быһаарыахтаах, табаарын атыылыыр икки дьахталларыгар баран билсэн кэлиэхтээх. Бу күннэргэ Дьөгүөр Кытайга тахса сылдьыахтаах, Саҥа дьыллааҕы атыы аҕалыахтаах, «дьэ дьыала-куолу элбээбит, доҕоор,» дии саныы-саныы
Дьөгүөр дьиэтиттэн тахсан барда.
    Бастатан туран атыыһыттарыгар баран ый бүтүүтүнэн сибээстээн, выручкаларын аахсан, хамнастарын быһаарсан кэлэрдии оҥоһунна. Бу «Столичнай» ырыынакка атыылыыр Марина диэн нуучча дьахтара эмиэ холостуой дьахтар. «Егор да Егор» диэн күлэ-сала тула көтөн ахан биэрээхтиир. Иккитэ-үстэ дьиэтигэр ыҥыран көрбүтүн биһиги киһибит «иллэҥэ суохпун» диэн ааттаан көлбөрүтүнэн иһэр. Бу бүгүн Марина: «О, Егор, давно не навещали», — диэбитинэн утары тахсан кэллэ. Атыыны бу да сырыыга үчүгэйдик ыыппытын Дьөгүөр хайҕаан, сотору саҥа табаар кэлиэхтээҕин этэн выручкатын, хамнаһын барытын аахсан баран, иккис киһитигэр студентка кыыска тиийдэ. Бу Маша диэн Бүлүүттэн сыддьар кыыс, табаара соччо барбат да буоллар, Дьөгүөр үөрэх киһитигэр харчы наада буолуо диэн атын атыыһыты көрдөөбөт, хамнаһын үчүгэйдик төлүүр. Бу да сырыыга Маша хамнаһыттан үөрэн: «Баһыыба, Егор Николаевич, баһыыба», — диэмэхтээтэ. Дьөгүөр: «Чэ, Маша атыыны кытаат», — диэн ба­ран тахсан барда.
    «Бу маннык атыы баран иһэрэ буоллар бэрт этэ» диэн саныы-саныы Дьөгүөр «Крестьянскай» ырыынакка тиийэн кэллэ. Массыынатын, хата бэҕэһээҥҥи сирэ босхо буолан биэрэн, онно туруораат, били бэҕэһээҥҥи «умнаһыт» дьахтара турар сирин диэки хайыспытын билбэккэ да хаалла. Миэстэтигэр киһитэ суоҕун көрөөт, Дьөгүөр хайдах эрэ ыксыы санаан ылла, онтон «бээ, бу хайдах буоллум» дии санаат тахсан ырыынак иһин диэки бара турда. Хата, унтууһута олорор эбит. Дьөгүөр тиийэн кэлэрин кытта киһитэ «оо, хайа кэллигит дуу, доҕор, эн сакааскын дьэ ылабын, доҕор, сакаас элбэҕэ бэрт этэ, доҕор» диэн кутан-симэн кээстэ. Дьөгүөр «дьэ хайаан да эр бэрдэ быһыылаах, доҕор да доҕор буолан түһэн доҕор» дии санаат иһигэр күлэн ылла. «Сөп, хата бэрт эбит, эбиэт кэннэ унтуубун аҕалан биэриэм» диэн этэн баран, аҕыйах киилэ эт, окорочка, хаппыыста ылаары ас эрээттэрин диэки бара турда. Дьөгүөр ырыынагы кыратык кэрийэн наадалааҕын бары­тын ылан баран, сыана үрдээбитин сөҕө-махтайа массыынатыгар тиийдэ. Массыынатын собуоттаан төннөн иһэн өйдөөн көөртө, бэҕэһээҥҥи сиртэн
олох ойуччу, бурҕачыйар туман быыһыгар бэҕэһээҥҥи дьахтар эрэйдээх сукуйан
турар эбит. Дьөгүөр массыынатын миэстэтигэр төттөрү туруоран баран «бээрэ хайыах баҕайыный, ычча да ычча» диэн саныы-саныы уруулугар өйөнөн, бурҕаҥнас туман быыһынан кэлэр-барар дьону уҥуордаан «умнаһыт» дьахтары көрөн олордо. Дьахтар эрэй­дээх айаҕын саба туттан сөтөллө-сөтөллө, атаҕыттан атаҕар тэпсэҥэлии турарын көрөөт «бу эрэй­дээх тымныйбыт», «ок-сиэ, туту көрөн олоробун, доҕор, сүрэҕим наһаа да тоҥуй буолаары гыммыт ээ, бадаҕа» дии санаат массыынатыттан тахсан тымныытган өссө кыччаабыт, чарааһаабыт көрүҥнээх дьахтар диэки барда. Дьөгүөр тиийэн туох диэҕин билбэккэ тэпсэҥэлии түһэн баран: «Дорообо», — диэн ыган таһаарда. Онуоха кинини утары бэҕэһээҥҥиттэн араҕан биэрбэтэх хара харахтар соһуйбуттуу утары көрөөт, билэн «дорообо, айыы киһитэ» диэтилэр. Дьөгүөр: «Ычча да, баран массыынаҕа иттэ түһэн ылыый», — диэн эппитигэр дьахтар кини диэки сүр сымнаҕастык көрөн тура түһэн баран сөтөллөөт: «Ээ, суох ини, тымныйа сылдьабын ээ, баһыыба», — диэхтээтэ. Биһиги киһибит, дьэ, эр ылан: «Кэбис, маннык вообще сыыстарыахха сөп», — диэн дьахтары илиититтэн сиэтэ былаан массыынатыгар илтэ, дьахтар утарса да барбакка тук курдук батыһан истэ. Дьөгүөр мас­сыынатын пассажир өттүн арыйаат, олороругар көмөлөһөн биэрдэ. Бэйэтэ массыынатыгар киирэн, оһоҕун холбоото, Раиса Захарова кассетатын магнитофонугар аста. Киэҥ Сахабыт сирин биир чулуу ырыаһыта Раиса Захарова «Күһүҥҥү сере­нада» диэн ырыата киһи дууһатын долгута массыына иһигэр аа-дьуо иһиллэ турда. Дьөгүөр туох диэн кэпсэтиини саҕалыан билбэккэ олордоҕуна «үчүгэйдик да ыллыыр» диэн килбик саҥа иһилиннэ. Дьөгүөр хайдах эрэ сэгэс гына түһээт, «дьэ кырдьык да айылҕаттан кэрэ куоластаах барахсан, көр, хас ырыата барыта ураты дьикти иэйиилээх, киһини сүрэҕин-быарын ортотунан киирэр дьик­ти алыптаах киһи дууһатын долгутар буоллаҕа үһү», диэн бэйэтэ соһуйуон иһин биир тыынынан түһэрэн кэбистэ.
    Атгыгар олорор дьахтара туманы быыһынан ааһар дьону уҥуордаан, тугу эрэ ырааҕы, ырааһы саныы олорор быһыылаах этэ, кини хара хараҕа ханна эрэ олох атыны санаарҕаабыттыы көрөн олороллоро. Дьөгүөр ону көрөөт тугу эрэ саҥаран иһэн тохтоон хаалла. Дьахтар оннук олорон эмиэ сөтөллөн барда, тохтоот: «Бээ, мин тахсыым, итинним, баһыыба, аны гриппин сыһыарыам», — диэтэ. Дьөгүөр: «Тохтуу түһүүй, доҕор, хата эйиэхэ, баран эмтэ ылан кэлиэххэ, эмтэннэххинэ сатанар», — диэбитигэр, «кэбиис, ол мин аайы бириэмэҕин бараама, баран дьиэҕэр-уоккар, дьоҥҥор-сэргэҕэр көмөлөс, күүттэхтэрэ» диэхтээтэ. Биһиги киһибит «Миигин ким да күүппэт ээ», — диэри гынан баран «суох, суох мин иллэҥмин» диэтэ.
    — Ээ, арба билсиһэн кэбиһиэххэ, мин Дьөгүөр диэммин, — диэт илиитин уунна.
    — Ээ, онтон мин Нина диэммин, — диэн баран Дьөгүөр ууммут илиитигэр илиитин биэрбитэ, илиитэ ип-итии этэ.
    — Хайа, Нина, температуралаабыккын дии, чэ утарсыма, баран эмтэ ылыахха, — диэт, эр киһи
массыынатын куорат диэки эрийбитинэн барда. Нина: «Чэ, бэйэҥ бил, Дьөгүөр», — диэт сымнаҕас баҕайытык Дьөгүөр диэки көрөн ылла.
    Дьөгүөр аптекаҕа киирэн тымныйыыттан эмп бөҕөтүн ылан баран, тохтоон аны салгыы туох-хайдах буоларын толкуйдуу түһээт массыынатыгар барда. «Нина, мин тугу этэрбин бука баһаалыста өйдөөн иһит. Билигин эн миэхэ барсан мин дьиэбэр», — диэн истэҕинэ «суох кэбис, суох, Дьөгүөр, бу кэппинэн дьиэҕэр барсыбаппын, Дьонуҥ туох дии саныахтарай?! Кэбиис-кэбис, миигин иллэҥнээх буоллаххына төттөрү илдьэн биэр, баһаалыста», — диэт Нина куолаһа титирэстээн ылла. Дьөгүөр көхсүн этитэн баран, оргууй:
    — Нина, мин бу күн сиригэр суос соҕотохпун. Онон мин дьиэбэр ким да сүөргүлүү саныа суоҕа,
саатар сылаас чэйдэ иһэн, эмтэ эҥин иһэн, суунан-тараанан сынньана түс. Мин эбиэт кэннэ сылдьар наадам элбэх, онон ким да мэһэйдиэ суоҕа, — диэтэ. Нина: «Ол дьиэҕэр билбэт киһигин соҕотохтуу хааллараргыттан куттаммаккын дуо?» — диэн ыйьппытыгар, Дьөгүөр, утары көрөөт: «Эйигиттэн, суох», — диэтэ.
    Ити кэннэ тугу да кэпсэппэккэ Дьөгүөр дьиэтигэр кэлиэхтэригэр диэри айаннаатылар. Биһиги киһибит дьиэҕэ киирээт атыыласпыт астарын куукунаҕа холодильникка уган баран тахсыбыта, Нина аан айаҕыттан харыс да сири халбарыйбакка турара. «Хайа, киириий, Нина, кыбыстыма ити тапочкалартан кэт», — диэт чугаһаан иһэн көртө Нина хараҕа толору уу-хаар баһан, биир кэм чараас санна дьигиҥнии тураахтыыр эбит. «Кэбис, Дьөгүөр, мин барыым таҥаһым-сабым куһаҕана, кирэ-хаҕа бэрт ээ», — диэт уйаара-кэйээрэ суох ытаан барда, ол быыһыгар «бырастыы гын» диэмэхтээтэ. Эр киһи сүрэҕин туох эрэ сытыы
баҕайы хайа сотоот, бобо туппут курдук гынна, күөмэйин туох эрэ кэлэн бүөлүү анньан кээстэ:
«Кэбис, Нина, итинник тыллаһыма, бу алдьархай тымныыга ыалдьа сылдьан хайдах баран хаалыаҥый. Уоскуй, мин билигин халаат биэриэм», — диэт хостон киирэн бэйэтин халаатын таһаарда. «Мэ, маны бүрүнэн кээс, уоскуй, Нина, уоскуй, чэ, хата, итии чэйдэ иһиэххэ, киир», — диэт Нина сонун бэргэһэтин дуомун устан вешалкаҕа ыйаата, кухняҕа киллэрдэ. «Дьөгүөр, мин сирэйбин-харахпын суунуохпун сөп дуо?» — диэн Нина би­лигин да титирэс куолаһынан ыйытта. «Ок-сиэ, туох диэн ыйыттаххыный, ванна ити турар», — диэн аанын ыйан биэрдэ. Чэйдии олорон Дьөгүөр
эмтэрин Нинаҕа туттаран кэбистэ уонна:
    — Нина балартан дьэ ис, тымныйыыттан диэн биэртэрэ, билигин мин икки-үс чаас наадабар ба­ран кэлиэм, эн ваннаҕа суун-тараан, соттору, суунар тэриллэри ваннаҕа булуоҥ, телевизорда көр, сынньан, — диэтэ. Нина: «Баһыыба», — диэн ба­ран хайдах эрэ мэйиитэ эргийэн ылла, кырдьык ыарыйдым ээ быһыыта дии санаата. Дьөгүөр сып-сап хомунан тахсан иһэн, элэйбит соппуоскатын көрөн ааста «36-лаах дуу», диэн бэйэтигэр ботугураан хайдах эрэ ис-иһиттэн чэпчээбит курдук буолан тахсан барда. Дьөгүөр ырыынакка тиийэн икки унтууну улларыыга биэрдэ, биирин 36-лаахха, биирин 41-дээххэ сакаастаата, бэйэтин атыытыттан тиийэн Нинаҕа ис таҥаһыттан, наскытыттан саҕалаан сонугар, бэргэһэтигэр тиийэ ылла. Аара баран иһэн фрукта арааһын атыылаһан массыынатыгар толору таһаҕас буолан дьиэтигэр тиийдэ. Атыыласпыт таҥастарын, астарын киирэ түһүүгэ хаалларан баран залга киирбитэ, Нина түннүккэ
өйөнөн киэһэрэн эрэр куораты одуулуу турар эбит. Онтон оргууй кэлэн дьыбааҥҥа олордо уонна:
    — Дьөгүөр, олоро түс эрэ, мин эйиэхэ кэпсээтэхпинэ сатанар, мин маны бу бүгүҥҥэ диэри уон сыл устата кимиэхэ да кэпсээбэккэ кэллим. Мин куруук маннык умнаһыттыы сылдьыбатаҕым, хаһан эрэ син киһи-киһи курдук этим. Аҕам оҕо эрдэхпинэ өлбүтэ, онон ийэбинээн иккиэн олорбуппут, мин оскуола кэнниттэн бухгалтер үөрэҕэр киирбитим. Үөрэхпин этэҥҥэ бүтэрэн идэбинэн биир тэрилтэҕэ үлэлии киирбитим. Сүүрбэ иккибэр Ньукулайбын көрсөн ыал буолбуппут. Ийэм кыра дьиэтиттэн биһиэхэ кэлбэтэҕэ, биһиги бырааһынньыктарга аҕалан бииргэ бэлиэтиирбит. Ньукулай үрдүк хамнастаах үлэлээх этэ, онон мин бастакы оҕобун ыарахан буолаат үлэбиттэн уурайан дьиэ киһитэ буолбутум. Саас кыыһым Галя төрөөбүтэ, онтон икки сылынан Светам. Ньуку­лай биһигини «сарыыссаларым» диэн ааттыыра, оҕолорун олуһун таптыыра, атаахтатара. Этэҥҥэ олордоххо дьыл — хонук.
    Кыра кыыспыт үһүскэ үөрэнэр сылыгар Ньукулайы үрдүк дуоһунаска талбыттара. Ону доҕотторо-атастара буоламмыт «Лена» рестораҥҥа бэлиэтээбиппит. Ньукулай улахан иһээччи буолбатар да, ол киэһэ холуочуйан хаалбыта. Массыынабытынан дьиэбитигэр баран истэхпитинэ суолга оҕо киирэн биэрбитэ. Ол оҕо барахсан миэстэтигэр өлөөхтөөбүтэ, киһим олох өйүттэн тахсан хаалбыта, онтон мин төбөм хаһааҥҥытааҕар да чуолкайдык үлэлээбитэ. Оҕолорум инники олохторун, үөрэхтэрин, барытын эргитэ саныы охсубутум. Дьиҥнээх эрэлим — таптал этэ. Мин ол үлэҕэ киириэм эрэ, суох эрэ, оҕолорум аччыктыахтара, таҥастара тиийиэ суоҕа, оттон кини хааллаҕына харчынан быстарыахтара суоҕа, харчынан
быстарбатылар да, ол аата барыта оҕолорбор баар буолуо дии санаабытым. Мин ити быһаарыныыбын биир да түгэн кэмсиммэтэҕим, кылгастык эттэххэ, милициялар кэлбиттэригэр, Ньукулай өй ыла да илигинэ уруулга мин олорбутум диэбитим. Мин, ол олоҕум тыытын бэйэбинэн түөрэ үктээбитим, барыта оҕолорум тустарыгар этэ. Арай, хомолтом, кэлэйиим, абам диэн баара бииргэ эрэ. Ол мин аҕыс сыл хаайыыга түбэспитим тухары кэргэним, мин эрэммит соҕотох киһим, миэхэ суутум иннинэ иккитэ эрэ кэлэ сылдьыбыта. Хаайыы диэн олох бүтэй дойду буолбатах, мин сири-буору аннынан ийэм эрэйдээх өлбүтүн, Ньукулай иккистээн кэргэннэммитин, оҕолорум иккиэн үрдүк үөрэххэ киирбиттэрин истибитим. Оҕолорбуттан эрэ мин сыыстарбатах эбиппин дии саныыбын. Ол миигин билигин кинилэр билбэттэрэ,
ахтыбаттара-суохтаабаттара, «ийээ» диэбитинэн утары кэлбэттэрэ миигин хомоппот. Кинилэр дьоллоохтук олордуннар. Түүлбэр сороҕор биһиги бары, Ньукулайа суох оҕолорбунаан бииргэ сылдьар буолааччыбыт. Оннук түүн мин этээстээх дьиэ анныгар хордуон дьааһыгынан оҥоһуллубут «дьиэм» дуомугар уһуктан кэллэхпинэ сарсыардааҥҥыга диэри ытаан тахсабын.
    Оттон Ньукулай ханна эрэ Мирнэйгэ тойон буолан олорор үһү. Мин эппитим курдук оҕолорум дьоллорун туһугар бэйэбин толук уурбуппун биир да түгэн кэмсинэ санаабаппын. Дьөгүөр, бу эйиэхэ эрэ уон сыл устата бэйэбэр тута сылдьыбыппын кэпсээтим, хайдах эрэ чэпчээбиккэ дылы буоллум. Арай, мин биири өйдөөбөппүн, ол хайдах киһи бииргэ олорбут киһитин, оҕолорун ийэлэрин
итинник дөбөҥнүк
умнуон сөбүн. — Онтон тохтуу түһэн баран. — Истибитиҥ иһин баһыыба, Дьөгүөр, — диэн Нина кэпсээнин түмүктээтэ.
    Дьөгүөр бу аттыгар олорор кыра, чараас дьахтары аһына, сөҕө уонна ытыктыы санаата. Мантан киэһэ Дьөгүөр эмиэ олоҕун барытын Нинаҕа кэпсээтэ. Түүн үөһэ кэпсэтэн бүтэн чэйдиэхтэрин иннинэ Дьөгүөр Нинаҕа атыыласпыт таҥаһын «бу мин бэлэҕим» диэн барытын туттаран кэбистэ. Нина утарсан көрбүтүн, эр киһи саҥарпата. Дьахтар дьахтара өтөн таҥаһын уларыттан, оҥостон, хостон тахсыбытыгар Дьөгүөр ойон турбутун билбэккэ да хаалла. Таҥаһа барыта сөрү-сөп буолбутугар Нинатааҕар Дьөгүөр үөрдэ. Чэйдии олорон сарсын Нина пааспарын дьыалатын быһаарыах буолан, Нинаҕа хоско орон оҥорон, бэйэтэ залыгар оҥостон бу икки ыарахан олохтоох дьон бүгүн хаһааҥҥытааҕар да сымнаҕастык, кытаанахтык утуйан хааллылар.
    Кэнники бу аҕыйах хонукка Нина пааспарын дьыалатын, санитарнай киниискэтин барытын кэп­сэтэн бүттүлэр. Дьөгүөр бу, Дуунньата өлбүтүн кэннэ, дьэ саҥа туох эрэ туһалааҕы, суолталааҕы оҥоро сылдьарыттан ис-иһиттэн өрө көтөҕүллэн, кыһаллан сырытта. Аҕыйах хонугунан Дьөгүөр Саҥа дьыллааҕы табаар аҕала Кытайга барда. Нина хааларыгар хараҕыттан уу-хаар баһа: «Түргэнник кэлээр, этэҥҥэ сылдьаар!» — дии хаалла. Дьөгүөр бу сырыыга кини санаатыгар хаһааҥҥытааҕар да табылынна. Кини урут хаһан да дьиэтигэр ыксаабат бэйэтэ, бу сырыыга хайдах эрэ дьиэтигэр ыксыы саныы сырытта. Дойдутугар, Дьокуускайга автобуһунан түүн кэлбитэ. Таһаҕастарын ыскылаатыгар ууран баран, дьиэтигэр чугаһаан иһэн көрбүтэ, куукунатын уота умайан турар. Эр киһи сүрэҕэр өтөрүнэн биллибэтэх сып-сылааһа кии­рэн кууһан ылла. Дьөгүөр «Нина баар, күүтэн оло­рор эбит» дии санаат тоҕо эрэ чэпчии, долгуйа түстэ уонна киһи сатаан эппэт туох эрэ дьикти иэйии кууһан ылбыта. Куукунаттан Нина утары
сүүрэн тахсаат тохтуу түспүтэ, хап-хара хараҕынан Дьөгүөр диэки имэрийэн эрэрдии сымнаҕастык, сылаастык көрөн турбута. Дьөгүөр утары хааман кэлэн, кууһан ылбыта, тоҕо эрэ долгуйан титирэс куолаһынан: «Баһыыба, Нина», — диэбитэ. Нина эр киһи түөһүгэр төбөтүн сыһыары тутан туран: «Эйиэхэ баһыыба, Дьөгүөр, олоҕу иккис­ тээн бэлэхтээбитиҥ иһин баһыыба!» — диэбитэ.
    Кыһыҥны халлааҥҥа тымныытык чаҕылыһар үтүмэн элбэх сулустар хайдах эрэ сылаастык мичиҥнии, халлаан оройугар туолбут ый икки сүрэхтэр бииргэ тэбэллэрин иһиллии, Туймаада эбэ хотун, дьоллоох Дьокуускай куорат үрдүгэр си­рин үрдүн кистэлэҥин барытын, мин билэбин диэбиттии туттан, көмүс толбонун икки таптаһар сүрэххэ анаан сир үрдүгэр ыһа турбута. Уста турдун Олох өрүһүн устун харгыга иҥнибэккэ, хахсаакка хааттарбакка иннин диэки — Дьол тыыта!