Автор: Тетя 39 - 13 марта 2017 11:50

Хара маннай торуоҕуттэн дьиннээх ийэлээх, аҕатыгар “лишняй” оҕо буолан атын 5 сыл оҕоломмотох ыалга иитийэххэ барбыт. Бу ыалбыт аны бу кыыһы иитэ ылан баран утуу-субуу 3 уолламмыттар, онон ити ыалга “лишняй” буолан хаалан, кэргэнэ да, оҕото да суох бу ыалларбыт балтыларыгар иитиллэ барар, дьэ ити курдук илииттэн-илиигэ туох да тапталын билбэккэ улааппыт. Аны ол эдьийбит биолгическай ийэлээх-аҕатын оннук куһаҕаттар, маннык куһаҕаттар диэн кэпсиир идэлээх. Оттон син 8с кылааска дылы оҕо, тыа оҕотун курдук улаатан испит. Аны эдьийэ улуус центрыгар улэлии барар буолбут, кыыһын илдьэ барбыт. Бу кыыспыт киэн-куон сиргэ тиийэн куһаҕан табаарыстары булсан туора-маары, куулэй олоҕо саҕаламмыт. Арыгы, табаах амсайбыт. Аны ол оҕо кыра чыычаах мэйии тоботугэр тоһо да кыра арыгы испитин иһин ойун сутэрэн сыттаҕына хас да буолан уолаттар дьиикэй сирэйдэр кууһулээбиттэр. Кыыс барахсаны сана тиллэн эрэр сибэккини, тулаайаҕы сэнээбиттэр, сыыска-буорга тэпсибиттэр. Бу кунтэн ыла кини билбитэ бу дойду наһаа да куһаҕан сидьин дьоннооҕун, олох олорор хайдах ыараханын, кини биир да комускэтэр, субэ-ама биэрэр, сыллыы-сыллыы уоскутар киһитэ суоҕа бу дойдуга, ииппит эдьийэ наоборот ыыстаан-уэҕэн эрэ биэриэҕэ. Тугу да кэпсээбэтэ ордук. Бу дойдуттан курэнэр санаалар киирэтэлээн барбыттара. Аны подругалара дьиэхтээн бары ыал атаах оҕолоро, куулэйи батыспыттар. Арай оннук куһаҕан санаалар киирэн сылдьар бириэмэлэригэр оскуолаларыгар сана учуутал кэлбитэ.

Бу учуутал (Апрелина Андреевна) бу кыыһы (аатын чэ Зина диэххэ) хайдах эрэ собулуу корбут, бэйэтин кыыһа аварияҕа тубэспэтэҕэ буоллар бу бачча саастаах буолуох уонна хайдах эрэ Зинаҕа майгынныыр эбит. Бастаан кэлэ туһээт оҕолору уэрэтэлээн кэрэн -истэн барбыт. Бу кылааска руководынан анаммыт. Хайдах эрэ Зинаны барыларыттан атын баҕайытын сэрэйбит. Кыыһы кытары кэпсэтэргэ, личнай дьыалатын кэрэргэ санаммыт.

Уруоктар бүппүттэрин кэннэ Апрелина Андреевна Зинаны кытта кэпсэттэ. Кыыс бастаан утаа тоҥуй. Соччо-бачча саҥарбат-иҥэрбэт. Учуутала кыыс дьыалатын билсэн хайдаҕын билэн сылдьар. Соҕотох эдьийигэр иитиллэн олорорун. Поведениета соччото суоҕун. Үөрэҕэр куһаҕанын. Характера да мөлтөх. Ол да буоллар бу оҕо барахсан туох буруйа кэлиэй куһаҕан иитии. Наар сэнэнэн улаатан эрэр дууһатыгар сим-биир туох эрэ үчүгэй баарын курдаттыы чувстуйдуур. Ол курдук бастаан ону-маны күннээҕини эрэ кэпсэттилэр. Зина күн аайы бу дойдуттан хайдах курдук күрэнэрин наар толкуйдуур буолта. Санаатаҕына киниэхэ наадыйар ким да суоҕа. Туох да интэриэс суоҕа. Ким да кинини таптаабата. Үөрэҕэр эмиэ мөлтөх. Туох да өйүгэр киирэн испэтэ. Онтон биир үтүө күн бииргэ үөрэнэр кыыһын сумкатыттан харчы сүппүтүгэр Зинаны балыйбыттара. Ону хайаан да биэрэ оҕус диэбиттэргэр. Эппиккэ диэри последняя капля дииллэригэр дылы кыыс оскуолатыттан куотан тахсан санаабытын толорого санан били дьиэтин бааньыгар киирбитэ.

Зина ити курдук бу сырыыга куһаҕан санаатын толоруохтаах, онно ким да наадыйыа суоҕа. Ол да буоллар наһаа куттанар. Оннук дьэ ытыы-ытыы дьаабылана сырыттаҕына учуутала Апрелина Андреевна киирэн кэлэр кыыһы тутан ылар уоскутар, ону кыыс соһуйар, киниэхэ ыалдьар киһи баарыттан. Онтон бу сыллар тухары (почти сана олорор эрэ олоҕо) хайдах курдук эрэйи корон олорорун кэпсээн биэрэр. (Кылгатар буоллум) Ити куннэр кэнниттэн кыыс олоҕо уларыйар. Киһиэхэ кып-кыра да поддержка тиийбэт эбит сорох моменна. Олоххор учугэй дьонннор бааллара наһаа уэрдэр. Бу кыыс кэлин конон баран уэрэҕэр учугэй буолар, поведениета да тупсар. Учуутала урут кыыһын сутэрэригэр кэргэниттэн арахсар, кини онно кэргэнин буруйдуур эбит, шинатын коруммэккэ тургэн баитык айаннаабытыгар эстэн хаалар, колуоһэтэ, онно кыыстара 7 сааһыгар бу олохтон туораабыт, онтон ыла наар соҕотоҕун олорбут. Атын оройуонна улэлии кэлбитигэр оруобуна кыыһын курдук оҕону корсон сэргэхсийэр, уэрэтэр-такайар. Ол гынан ор тута сылдьыбыт санаата сим биир тугунан эрэ тахсан рак буолан наһаа ор эрэйдэммэккэ бу дойдуттан эмиэ туоруур. Зина барахсан наһаа хомойор, ол да буоллар учууталын туһугар уорэххэ киирэн уэрэҕин бутэрэн улэһит буолар. Ииппит эдьийиттэн тэйэр.

Оннук улэлии сылдьан кэргэнин кэрсэр бастаан ухаживайдаан, сыссан кэргэн ылбыта киһитэ, кыыс оҕоломмуттара. Ол оҕоломмутугар кини курдук дьоллоох киһи суох этэ. Киниэнэ буолтун иһин киһитэ хайдах эрэ киһи тубэспит була-була кунуулуур, аны

кыыһынан кэлбэтэҕин, тулаайах (при живых родителях) диэн сирэй-харах анньара. Бэйэтэ куулэйи эрэ батыспыт киһи. Ол курдук кыыс эмиэ эрэй олоҕо хатыламмыта. Улэтигэр учугэй улэһит, син тонуй соҕус характердаах да буоллар, эрэйдээх олоххо улааппыт буолан олоххо коруутэ-истиитэ атын, дьонно убаастатар. Биир истин подругалааҕа. Кэргэнэ биир утуо кун итирик кэлэн кырбаабытыгар оҕотун илдьэ подругатыгар куоппута. Син неделя курдук олорбута, баҕар киһитэ бырастыы кордуо, тонуннэриэ диэн кэтэһэн корбутэ да, мэлигир, даже оҕотугар да кыһаллыбатаҕа. Оҕотун танастарын игин уларыттаары дьиэтигэр барбыт. Оттон дьиэ диэн буолуо да, уопсайга улэтинэн кэргэнигэр хос биэрбиттэр. Арай кэлбитэ кини халаатын кэппит, сотторунан баттаҕын баанан баран дьахтар сылдьар эбит. Соһуйуоҕунан-соһуйан кыыһым сохтоҕо ди, кэргэнэ оказывается атын дьахардаах эбит, оссо бириэмэннэй онтуката, бэйэтэ ол биримэҕэ улэтигэр. Оттон хайыай саатар эрэ атын дьахтарданнын диэн танаһын хомунан, оҕотун малларын ылан подругатыгар бараахтаатаҕа. Ытыан хараҕын уута да кэлэн абыраабат саатар.

Барахсан оттон подругатыгар кэллэҕэ ди, быраҕыллыбыт, сириллибит киһи. Ол да буоллар кини бу дойдуга аны соҕотох буолбатах, наһаа шылааккай кыыс оҕолоох, онто уже 6ыйыгар сылдьар. Онтун туһугар дальше хайдах олорорун толкуйдуон наада. Подругата кэлбитигэр барытын кэпсээбит хайдах ситуацияҕа киирбитин. Зина үчүгэй үлэлээх онтугар билигин тахсыан наада, оҕотугар няня наймылаһан баран, оттон олороругар подругата “миэхэ олор төһө баҕарар” диэбитин да үрдүнэн “хайдах ол дьоҥҥо ама да подруга буолтун иһин уһуннук олоруомуй сүрэ бэрт” диэн чб дьиэҕэ чэпчэки сыанаҕа хос куортамнаабыта. Чэ ити курдук орун-оннун түһэн син олоҕо саҕаланан барбыта. Оттон ол да буоллар, Зинабыт туга эрэ тиийбэккэ дуу, олоҕор эрэйи көрбүт буолан дуу, соҕотохсуйан дуу кыралаан иһэр буолбут дьиэтигэр, оҕотуттан ньиэрбинэйдиир буолбут. Конечно иһэр дьоҥҥо бэйэлэрин же курдук подругалар түргэнник көстүбүттэрэ. Бастаан утаа пятницаларга, выходнойдарга мустан иһэллэрэ. Оҕотун оннук быраанньыктарыгар илдьэ сылдьар буо. Үлэтигэр дэлби өлөттөрөн кэлэн үлэлии сатыыра, нянялара уларыйа сылдьаллар.

Ол курдук аһыы утах обургу киһини тургэнник ылбыта эрэ баар буоллаҕа. Кыыспыт уже тетябыт иһээччи суолугар уктэнэр, оҕо эрэ, улэ эрэ, барыта суолтата сутэригэр тиийэр. Аны подругата, коллегалара “эмтэт” диэн кэрдэһэ сатаан да биэрбиттэрэ. Хата истиэн оннугар, оһургэнэр этэ “буор иһээччи буотахпын” диэн. Улэтигэр тулаайах диэн харахтарын симэ да сатыыллара, ол да буоллар тахсыбакка, прогула элбээн уураттахтара ди. Биир кун подругата дьиэтигэр тиийбитэ оҕото барахсан соҕотоҕун дэлби аччык, кип - кирдээх, бутылкаларынан оонньуу сылдьар эбит, ийэбит сиргэ собутыльниктарын кытта уна-манаа сиргэ охтон утуйа сыталлар. Оҕотун илдьэ барбытын да билбэтэх этэ. Хоһун арендата бутэн эмиэ ууруллубутэ, ийэ быһыытынан бырааба быһыллыбыта, оҕотун подругата опекаҕа ылбыта. Ол курдук кыыспыт аҕыйах сыл-хонук иһигэр уулусса киһитэ “бомж” буолан хаалар, автовокзал аттыгар баар дьону кытта бодоруһан сырытта. Дьон санаата чараас да буолар эбит, ыарахаттары тулуйбакка итинник судьбаланан хааллаҕа. Уулуссаҕа ыалдьан охтон хаалбытын балыыһаҕа илдьэллэр, онно кыайан оруһуйбэттэр уже “цирроз печени” буолбут уонна быара аккаастаатаҕа. Чэ ити курдук кылгас печальнай кэпсээним буттэ. Арай, арыгы испэтэх эбитэ буоллар тоһо эрэ учугэй суоллар аһыллыа эбиттэр, дьинэр туох да буруйа суох айылҕа оҕото буоллаҕа.