Юрий Егорович – 40-нун лаппа ааспыт уола хаан киһи. Тас көрүҥүнэн олоҥхо дуулаҕа бухатыырыгар олус да дьүөрэлэспэтэр, син хоп курдук дьүһүннээх-бодолоох. Этэргэ дылы, хас балаҕан аайы баар киһи буолбатах. Дьиҥинэн, бэйэтин сааһыттан эдэрчи көстүүлээх диэтэххэ, сыыспаккын.       Ол гынан баран, аҕата Дьөгүөрү батан эбитэ дуу, оройун диэкинэн баттаҕа биллэ чарааһаан, тараҕайданыахча буолбута сааһыра быһыытыйбытын биллэрэр. Элбэх саҥата-иҥэтэ суох, оҥоруохтааҕын оҥоро-оһоро охсубут буоларынан биир идэлээхтэригэр биһирэтэр. Манна диэн эттэххэ, холбукатын иһигэр тугу буһара, толкуйдуу сылдьарын билэр киһи сүүрбэччэ сыл үлэлээбит тэрилтэтигэр суох да буолуо. Орто үөрэҕи бүтэрэн баран аармыйаҕа сулууспалаабыта. Онтон кэлэн киирбит бу үлэтиттэн харыс сири халбарыйбакка сылдьар. Хата, син үлэтиттэн быыс-хайаҕас булан, ону да үлэтин миэстэтин былдьатымаары, эрдэ ылбыт идэтин үрдэтиммитэ. Бу сыллар тухары араас бэйэлээх дьахтар аймах кини “сээн” диир көрүүтүгэр дураһыйда ини, дураһыйбата ини, ол аайы ымыр да гыммыта, ол бэлиэ түгэнин туттумахтаһан “үөрбүтэ-көппүтэ” иһиллибэт. Ордук уһуннук биэс хас сыл буҕаалтырдаан барбыт Раиса Дмитриевна “атаакалаабыта” да, ыт атаҕын тутан, түмүгэр атын сиргэ көспүтэ. Сатахха, Юрий Егорович корпоратив бырааһынньыктарыгар атаҕын тумсун үктэтиэ диэн саараама. Бэл, эр дьон күннэригэр бэлэҕин, үөрэнэн хаалан, остуолугар ууран кэбиһэр буолбуттара. Дьэ, онон Раиса Дмитриевнаҕа кини болҕомтотун ылара сыанан-арыынан аҕаабат уустук сорук быһыылааҕа. Бара сатаан, “сифонум киртийбит, ааным тутааҕа алдьаммыт” диэн сылтах була-була, дьиэтигэр ыҥырар сураҕа иһиллэрэ. Онуоха, тустаах үлэтин толороот, ону да ардыгар эрэ иннинэн буолан тиийэрэ үһү, бэл, чэй да иһэ соруммакка “куотар” сураҕын бу, биир идэлээхтэрэ, хойутаан баран истэбит. Дьэ, туһугар эрэй диэтэҕиҥ.    Аныгы кэм эбитэ буоллар, атын хайысхалаах тапталлаах (голубуой) диэн уорба санаа кыламныа эбитэ буолуо. Ону оччотооҕу дьон ол туһунан истэн да көрбөтөхтөрө сыттаҕа. Үрдүттэн “однолюб” диэн сыана быһан кэбиспиттэрэ. Аҕыйах эр дьон кэллиэгэлэрэ, саатар, биир эмэ аһааһын, сааскы-күһүҥҥү булка сырыы кэмигэр тугун-ханныгын ыйыталаспахтыахтара эбитэ буолуо да, Егорович арыгыны “айаҕа аһыллыар диэри” иһэн да бэрт. Кыратык, солуобатыгар амсайар. Хата, кини кистэлэҥин арыйыах буолбут дьон, биллэ холуочуйан, бэйэлэрин элбэх сэкириэттэрин, сырыыларын аспыт буолаллар. Ону биһиги сурах-хоту эрэ истэбит.    Дьэ, доҕоттор, ол гынан баран Дьөгүөрэбис, быйыл сааскыттан туттардыын-хаптардыын, уһун толкуйга түспүттүү туттан олороро элбээн, хайдах эрэ уларыйан хаалла. Одьукулуонун сыта сотору-сотору уларыйарыттан сылыктаатахха, арааһа, дьахтардаммыт быһыылаах. Ол эрээри ол ким эбитэ буолла? Этэр уустук.... * * *    Юрий бүгүн эмиэ, били, кэсмиэтикэ маҕаһыыныгар таарыйан кэллэ. Онтуттан бэйэтэ да ким да көрбөтүгэр сонньуйар, кыбыста да саныыр. Балта Арина туох эрэ саҥа кэриэй кириэмин үлэспит этэ, ону хаста да этии түмүгэр ылаары эрэ аан бастаан ол маҕаһыыннарын аана ханан баарын билбитэ. Дьиҥинэн, үлэ-дьиэ ыккардыгар сылдьар суолун айаҕар турар сир. Ол да иһин, балта кинини сорустаҕа буолуо, бу санаатаҕына. Төһөлөөхтө ити суолунан орох тэппитин кини ааҕан сиппэт. Солуута суох сакаас диэн, иһигэр соччо да сөбүлээбэтэр, баар-суох балтын биир сорудаҕын толороору “быстарда”. Кириэм аатын суруммут кумааҕытын орообутунан киирэн, прилавокка чугаһаабыта дьэ турар эбит ээ... КИНИ. Тэрбэччи көрбүт хараҕын кытыытын өссө эбии тупсаран, биллэр-биллибэт хара сурааһынынан сыыйа тардан кэбиспитэ букатын остуоруйа кэрэ куотун санатар, улуу скульптор анаан-минээн, ис-иһиттэн кыһанан-нарылаан оҥорбутун курдук чочуонай быһыылаах, онтун ааһан, курбуу курдук уһун уҥуохтаах, тэтэрэ кыыспыт дьэдьэн курдук обуйукчаан уостаах барахсана уун-утары турар эбит эбээт! “Тугунан көмөлөһүөхпүн сөбүй?” диэн, арааһа, хас атыылаһааччы аайы биэрэр, судургу ыйытыгы биэрбитигэр биһиги киһибит букатын да саҥатыттан матан хаалла. Хайдахтаах курдук, сүрэҕи-быары ортотунан киирэр кэрэ куолаһый?! Өссө да тугу эрэ маннык саҥара-иҥэрэ турбутун истэ турбут киһи ньии! Дьууруй, мэктиэтигэр, тамаҕа хаппыкка дылы буолла. Тоҕо эрэ эмискэ салыбырас буолан хаалбыт тарбахтарын аат харата хамсатан, кыыска кумааҕыны эрэ уунан биэрээхтээтэ. Онто үөрүйэх баҕайытык хаба тардан ылан баран: “Оо, бүтэһигин субу эрэ, эн иннигэр кэлэн ылан таҕыстылар”, – диир, Юрий кыах булан хардарыан да иннинэ: “Ол гынан баран санаарҕаама, сарсын-өйүүн аҕалыахтаахтар. Итинтиҥ билигин олох – тренд. Кэллэ да, суйдуу охсон ылаллар. Өссө туох эмэ атын наада дуу?”    Юрий Егорович, санаатыгар, иһин түгэҕэр бэрт нэһиилэ “баһыыба” диэтэ дуу, суох дуу, туохтан эрэ куотан эрэрдии тахсар ааны былдьаста. Сааскы чэбдик салгыны эҕирийэн, син кэҥээтэ.    Ити күнтэн саҕаламмыта кини “эрэйэ-муҥа”. Сылтах була-була, аараан ааһара элбээбитэ. Кыыс туох саҥа-сонун бородууксуйа баарын эттэ да, били, онто эрэ итии сылдьыбыт киһиэхэ дылы, һэ-һэ, ылан иһэр этэ. Көннөрү, тугу да ылбат аата, элиэтиирэ сүрэ бэрт. Бээ, киһиҥ ол сылдьан кэсмиэтикэ биллэр пиирмэлэрин ааҕа билэрэ чугаһаата. Хата, онтон балта абыранна бадахтаах. Убайа киниэхэ фирменнэй кэсмиэтикэни хадаҕалыыр. Кыысчаан ааттыын кэрэ эбит, Нарыйа диэн, кинини эмиэ эндэппэккэ билэр, сэлэһэр идэлэннэ. Хайа уонна барбыт атыытыттан бырыһыан аахсар буолан, киирдэ да, сэгэс гына түһэр. Бу “кырдьаҕас” миигин эрэ таптаан, “ааны саппат кэриэтэ буолла” диэн, сэрэйэн да көрбөтө чахчы. Сөп ээ, сүүрбэччэҕэ чугаһыыр аҕа саастаах киһи, аҕатын бараллаата да буолуон сөп. Арай напарницата ити “дьикти киһи” киниттэн тугу да атыыласпатын, Настенаттан эрэ ыларын бэлиэтии көрөн, сибис гыныан сөп. Ол эрээри кини да буоллар, киин куорат аата-ахсаана суох атыылаһааччытын өйүгэр тутан испит үһү?! Дьууруй итинник санаан, уоскутунар. Хайа уонна Нарыйа ханнык күҥҥэ өрүүрүн ааҕа билэр кэриэтэ. Баарыгар эрэ сылдьар.    Юрий Егорович тэлэбиисэргэ көстөр киинэлэргэ курдук, сыаналаах омук массыынатын маҕаһыын иннигэр хорус гыннараат, курутуой көстүүмнээх, улахан да улахан сибэкки букеттаах киирэн, Нарыйаны батыһыннаран тахсан иһэрин хараҕар ойуулаан көрөр. Эбэтэр хас күн аайы кинини, кэргэнин, ылаары массыынаҕа кэтэһэн олорорун ыралыыр. Па, оттон дьиҥ олоххо ол хантан кэлиэй?! Сатыы саппарыҥнаан үлэтигэр кэлэр-барар. Соторутааҕыта эрэ маннык эдэр оҕо курдук ыраланыаҥ дииллэрэ буоллар, бэркиһээн, баһын эрэ илгистэн кэбиһиэ этэ. Ону баара... Дьылҕа Хаан киһини оонньуу оҥоһуннаҕына, оҥостор да буолар эбит! Устунан кинини эккирэтэн, ардыгар тапталга бэйэлэринэн билинэн, эт-хаан чугас сыһыаныгар кытта күүһүнэн кэриэтэ киирэ сатаабыт кэрэ аҥаардары санаан кэлэн, мэктиэтигэр, аһынар буолла. Били, Раиса Дмитриевна барахсан эҥин. Тиһэх көрсүһүүлэригэр, пылесоһум хайдах эрэ буолла диэн, мэҥиэлээн ыҥырбыта уонна кэлбитигэр ону-маны кэпсэппэхтээн баран: “Туоххун сүтэрэр үһүгүн?! Саатар, биирдэ чугасаһан, оҕо кутун миэхэ куду анньан биэрдэххинэ, онтон салгыы бааһа сатыам суох этэ. Оруобуна эн курдук оҕону олус да таптыам, атаахтатыам этэ. Харчы, элимиэн көрдөөн эрэйдиэм суох этэ. Эйигин таптаабытым оччо. Хаһан да, ханнык да эр киһиэхэ маннык “түспүтүм”, нөҥүөлээбитим суоҕа. Күлүү гынар буоллаххына, күл”, – диэн турбута. Юрий Егорович оччолоох кэннэ эр киһи эр киһитэ өтөн, туттумахтаһан хаалыан сөп этэ да, кырыллыбытынан кыыс оҕоҕо дылы күндүркэйэн, эмиэ, үгэһинэн, аан тутааҕын харбыаласпытынан барбыта... Өр-өтөр буолбатаҕа, хаарыан буҕаалтыр туох да төрүөтэ суох уурайан барда диэн буолбута.    Дьэ, ол “өҥнөнүү” иэстэбилин Егорович этинэн-хаанынан, хойутаан уһуктубут сүрэҕин өрө көбүүтүнэн төлөһө сылдьар. Төһө өр маннык сылдьыан ким билиэй. Барахсан, Раиса курдук буолан турар дуу?! Оо, кэбис!
kyym.ru сайтан