2008 сыллаахха биир дьикти түбэлтэҕэ түбэс­пип­питин кэпсиэхпин баҕара­бын. Ол маннык этэ.        Сааһыары сайын үөрэх дьыла түмүктэнэн, олорор уопсайбыт хоһун үһүө буолан өрөмүөннээн баран, сайын куорат иһигэр тутар этэрээккэ хаарбах дьиэ-уот көтүрүүтүгэр үлэлэһиэх буолан, дьиэ куор­тамнаһар буолбуппут. Ол иһин аҕыйах хонук дойдубутугар тахсан, сынньанан киирэн баран, сайын быстах кэмҥэ олорорбутугар, билэр дьоммут нөҥүө Сайсары түөлбэ Широких-Полянскай уулуссатыгар саас ортолоох дьонтон дьиэ булбуппут.    Дьиэбит икки хостоох, төһө да мас буоллар, итии-тымныы уулаах, үөһээҥҥи этээс этэ. Кыбартыыралаах ха­һаайыттар: “Ыйга уон да ты­һыынчаны төлөөтөххүтүнэ сөп. Биһиги син биир сайын тыаҕа тахсабыт. Онон таах туруоҕунааҕар куортамныыбыт”, – диэн үөрдүбүттэрэ.    Өйдөммөт түгэн диэххэ дуу, көһөн кэлбит күммүтүттэн саҕаланан барбыта. Арай, бастакы күммүтүгэр киэһэ уон чаас саҕана ас астанан куукунаҕа аһыы олордохпутуна, түгэх хоско чэпчэки баҕайы атах хаамар тыаһа иһиллибитэ. Хайдах-хайдах баҕайыный диэн тиийэн көрбүппүт, хос кураанах этэ. Аны туран, түүн утуйа сытан, Егор туохтан эрэ олус куттанан, баттатан, хаһыытаан уһук­тубута. “Оронум таһыгар ким эрэ баар. Мин турааппын кытта куотан хаалла. Атаҕын тыаһын иһиттим”, – диэбитэ. Биһиги бэркэ куттаммыппыт эрээри, салгыы барытын көргө-күлүүгэ кубулутан, аһара сылайан түлэкэдийбитиҥ буолуо диэн, аһаран кэбиспиппит.    Ол гынан баран, сарсыныгар аны мин түһээн, быһа холоон үстээх-хастаах оҕо, дьиэ иһигэр кус сыгынньах сүүрэ сылдьарын көрбүтүм. Санаабар, сирэйбин ким эрэ үрэр курдук, салгын кэлэриттэн уһуктубутум. Куттамматаҕым эрээри, дэлби тириппит этим. Сарсыарда Егордаах, Кирилл эмиэ инньэ дэһэн уһук­тубуттара.    Бастакы түбэлтэлэр кэннэ хас да күн устата туох да биллибэтэҕэ. Ол кэннэ нэдиэлэ буолан баран, арай түүн ортото киинэ көрө олордохпутуна, саалабыт аанын таһыгар хантан кэлбитэ биллибэккэ, эмиэ үс хас саастаах кыра оҕо баар буола түспүтэ. Сайыҥҥы түүн төһө да сырдык буоллар, дьиэ иһэ борук-сорук этэ. Онон эмискэ баар буола түспүт абааһы дуу, айыы дуу оҕотуттан куттанан, бары өрө хаһыыра түспүппүт. Ким аһыы олорор хобордооҕун өрө туппутунан, ким чугас турбут олоппоһун охсордуу ылбытынан, ойон турбуппут. Онуоха оҕобут, бэрт хатаннык күлэн сатарыта-сатарыта, куукуна диэки сүүрэн хаалбыта. Кэнниттэн ойон тиийбиппит, туох да суох этэ.    Туох да суоҕун көрөн баран, хайдах эрэ эмиэ да куттаммыппыт, эмиэ да онтубут оҕо буолан, улаханнык уолуйбатахпыт. Уопсайынан, киһи тылынан кыайан быһаарбат туругар киирбиппит. Сарсыныгар “дьиэбит абааһылаах” диэн көһөргө санаммыппыт. “Хайыыбыт?” диэн боппуруос турбута. Оннук балай да өр быһаарса олордохпутуна, Кирилл: “Оҕо буолбат дуо. Оҕоттон тоҕо куттаныахтаахпытый. Буолуохтааҕын курдук сылдьыахха уонна, хата, абааһы баар дуу, суох дуу диэн уопут оҥорон көрүөххэ. Туох эмэ куһаҕан буолаары гыннаҕына көһүөхпүт”, – диэн тылыгар киллэрбитэ. Инньэ гынан көспөтөхпүт.    Онтон ыла хайдах эрэ оҕону түүлбүтүгэр да көрдөхпүтүнэ, атах тыаһын иһиттэхпитинэ да, куттаммат буолбуппут. Оҕобут даҕаны дьээбэлээбэт этэ. Ол биирдэ түүн киинэ көрө олорон көрбүппүт кэннэ илэ биирдэ эрэ көстүбүтэ. Ону даҕаны Егорга. Кини хойутаан хаалан, сарсыарда биһиги кэннибититтэн эбийиэгэр бараары таҥна турдаҕына, хоһугар киирэн кэлбит этэ. Егор бастаан хараҕын кырыытынан көрбүт. Соҕотох буолан, куттаммыт эрээри, саҥа таһаарбатах этэ. Оттон оҕото кини таҥнан бүтээтин кытта мэлис гынан хаалбыт. Биирдэ эмэ наскыбыт, атахпыт таҥаһа сүтэрэ. Онтубутун куукунаҕа ыскаап ойоҕоһугар баар аһаҕас сиртэн буларбыт. Остуолтан соччо туох да сүппэт этэ. Арай биирдэ соруйан кэмпиэт хаалларбыппыт суох буолбута. Ол иһин киэһэ аайы биирдии кэмпиэти остуолга ууран хаалларар идэлэммиппит.    Уопсайынан, ол дьиэҕэ балтараа ый олорон баран көс­пүппүт. Дьиэлээхтэр кэлбиттэрэ. Күлүүс туттарарбыт саҕана: “Үчүгэйдик олордугут дуо? Төһө бэркэ хоно сырыттыгыт?”, – диэн бэрт дьиктитик ыйыппыттара эрээри, биһиги “үчүгэй” эрэ диэбиппит. Ол онон ааспыта. Онон хас даҕаны сыллааҕыта ити курдук биир кэмҥэ бэрт дьикти оҕону кытта ыаллаһан олоро сылдьыбыппыт. Кини абааһы буолбатах этэ. Ол кини ауратыттан, сырдык тыыныттан биллэрэ. Киһиэхэ куһаҕаны оҥорбот, куттаабат биллибэт күүстэр бааллар эбит, көстөр, барыҥныыр эрэ барыта абааһы буолбат эбит диэн онно итэҕэйбиппит.    Кэлин били дьиэни куор­тамнаһарга көмөлөспүт билэр дьоммут уолларыттан “ити дьиэ иччилээх дуо?” диэн ыйыппыппытыгар: “Абааһы да, иччи да баар диэбэттэр этэ. Арай хаһан эрэ ийэм ити ыалы оҕо сүтүктээхтэр диэн кэпсэтэрин истибиттээхпин”, – диэбитэ.   Е.Кривошапкин, Бороҕон, Уус Алдан.
kyym.ru сайтан