Главная / Кэпсээ / "X-UPP" - эдэр саас музыката (поп-кулууп)
Добавить комментарий
Эдэр Саас №44 (1.11.2000)
Бу бөлөх саха эстрадатыгар биирдэ “тоҕо анньан” киирбитэ. Үс эдэр уол сценаҕа маҥнайгы тахсыахтарыттан “ытыс тыаһын үрдүгэр” түспүттэрэ. Сорох ардыгар аһары “дьулуурдаах” сүгүрүйээччилэриттэн концерт кэнниттэн кэтэх ааннарынан куотарга күһэллэллэр. Билигин бөлөх икки киһилээх. “X-Upp” тэрийээччилэрэ, сүрүннээччилэрэ Петя Слепцов уонна Антон Иванов көрөөччүлэрин үөрдэ-көтүтэ сылдьаллар. Оттон Лёня Попов СГУ-га үөрэҕиттэн тэйэн хайдах да ыйы-ыйынан гастроллуур, киэһэ аайы концертарга кыттар кыаҕа суоҕунан тохтообут. Николай бөлөх өссө киэҥ эйгэҕэ тахса илигинэ барбыт. Уолаттары кытта Ыччат десаныгар сылдьан кэлэ-бара куруук кэпсэтэрбит, Дьокуускайга кэлэн баран редакциябытыгар ыҥырбыппытыгар Антон концертарга сөбүлэһии түһэрсэргэ сүүрэ-көтө сылдьан, түгэн булан кэлбэтэҕэ. Кэнники Антону бэйэтин көрсөн ыйыталаһыахпын ааҕааччылар эһиги, интэриэһиргиир ыйытыыларгытын түмэн ыытааргыт буоллар ордук этэ. Онон бүгүн эһиэхэ анаан “хаһыат балаһатыгар ыҥырыллар” — “X-Upp” бөлөх ырыаһыта Петя Слепцов.
Оҕо саас уонна олох суола Оскуолаҕа үөрэнэр сылларбар инники күөҥҥэ сылдьар үөрэнээччи буолбатах этим. Этэргэ дылы, бэйэм бэйэбэр сылдьыбытым. Оскуоланы бүтэриэхпэр диэри “биллибэт” киһиэхэ, саатар уҥуохпунан да кыра буолан кыргыттар кыһаммат этилэр. Чурапчы художественнай оскуолатын бүтэрбитим. Онно-манна кэлэр-барар оннугар чуумпуран олорон уруһуйдуурбун сөбүлүүрүм. Ырыа диэҥҥэ “сыстыбатаҕым”. Көннөрү бэйэм бэйэбэр гитаранан “киҥинэйэрим”. Оскуола кэнниттэн художественнай училищеҕа, живопись уонна графика салаатыгар киирбитим. II курска үөрэнэ сырыттахпына табаарыстарым кучуйан, идэбин уларыппытым. Онон музыкальнай училище “Народные инструменты” салаатын дипломун ылбытым. Дьэ ити курдук төгүрүччү культура уонна исскуство киһитэбин, үҥкүүгэ үөрэнэ киирэрим хаалла (күлэр). Уопсайынан, киһи олоҕо дьоллоох түгэни мүччү туппаккыттан улахан тутулуктаах эбит. Мин уруккуттан ыллыахпын баҕарарым. Ол эрээри икки сыл анараа өртүгэр ырыаһыт буолуоҥ диэбиттэрэ буоллар, төрүт итэҕэйиэм суоҕа этэ.
Саҕалааһын Саҕалааһын “сүрэх быллыгырааһыннаах” буолбута.. ДьМУ-га үөрэнэ сылдьабын. 1999 Саҥа сылы көрсөр киэһэҕэ хас биирдии салаа концерга нүөмэр биэриэхтээх диэн буолла. Инструменталистар ааттарыттан мин аан маҥнайгыбын сценаҕа тахсан ыллаатым. Онно “вокалга” үөрэнэр Ньурбачаан уолун Антон Иванову кытта билистим. Кэпсэтии кэмигэр аныгы көрөөччү саҥаттан-саҥаны сөбүлүүр, онтон билигин саха эстрадатыгар уолаттар бөлөхтөрө суох диэн санааҕа кэлбиппит. “Боруобаланан ыллаан көрөбүт дуо? ”— Дэһээт холонон көрөргө быһаарыммыппыт. Аполлон Томскай диэн кэлбит-барбыт ыччат көстүбүтэ. СГУ-тан Леня Попову аҕалбыта уонна кини көмөтүнэн “Солли-Тутти” студияҕа “Эн эрэ” диэн ырыабытыгар фонограмма оҥорбуппут. Араспаанньаларбыт, ааттарбыт маҥнайгы буукубаларын холбоон, бөлөхпүтүн ааттаан кэбистибит уонна “Манньыаттаах” культурнай-этнографическэй кииҥҥэ тиийэн ыллаан эйээрдибиппит. Дьиҥэр, ырыаны маннык анал үлэ оҥостон сылдьыахпыт диэн өйгө да суоҕа. Сэҥээрбиттэригэр үөрбүппүт да, соһуйбуппут да.
Үлэ салгыы барар, тэнийэр Билигин Антоннуун бэйэбит дьаһана сылдьабыт. Репертуарбытын сахалыы ырыалары аныгы европейскай музыканы кытта ситимнээн табаарыстарбыт суруйууларыттан, урукку да ырыалартан оҥоробут. Холобур, “Дорообо, күөрэгэй” ырыаҕа ремикс оҥорон атын көлүөнэҕэ тиэртибит дии саныыбын, онтон “Дайаананы” атаспыт Алексей Вензель биэрбитэ. Шлягер диэн өйдөнүмтүө тыллаах, кэмигэр сөп түбэһэр “моднай” музыкаҕа олоҕурбут ырыа. Сотору Ыччат министерствотын көмөтүнэн “ЭН КЭТЭСПИТИҐ” диэн маҥнайгы хомуурунньукпут тахсыаҕа. Манна урукку ырыаларбытын тэҥэ соһуччу көстүбүт “булумньулар” киирдилэр. Инникитин Антоннуун тус-туһунан сольнай хомуурунньук таһаартарыахпытын баҕарабыт. Суох, бөлөх ыһыллыбат. Биһиги Антоннуун олох майгыннаспат майгылаахпыт. Ол курдук Антон тэтимнээх үҥкүүлүүр музыканы сөбүлүүр, мин киниэхэ холоотоххо “скучнай” соҕус киһибин. Таптал, олох, айылҕа туһунан дириҥ иэйиилээх ырыалары ордоробун. Онтон сиэттэрэн айар үлэҕэ, олоххо биир сүбэҕэ тиийбэт түгэннэрбит баар буолааччылар. Наар бииргэ сылдьартан сылайарбыт да буолуо. Ол эрээри, айар үлэҕэ да, олоххо да бэйэ-бэйэҕэ утары баран, ортотун була сатыыбыт. “X-Upp” үҥкүү бөлөҕүн тэрийэн улахан шоу оҥорор, инникитин нууччалыы ырыалары таһаарар ыра санаалаахпыт. Биһиги музыкабыт — эдэр саас ырыата. Онон саха ыччата, көрөөччүтэ үөрүүгүн-көтүүгүн искэр туппакка концерка буоллун, дьиэҕэр буоллун биһигинниин ыллаа, үҥкүүлээ. Артыыс олоҕо наһаа ыарахан эбит. Уһун айан кэнниттэн тута үөрэн-көтөн ыстаҥалаан барар ыарахан буолааччы. Нэдиэлэттэн ордук массыынаҕа “олорон” баран, айан моһоллорун туһунан этэ да барыллыбат. Көрөөччүлэр ырыаһыты эмиэ өйдүөхтээхтэр дии саныыбын. Көрөөччүлэрбитигэр истиҥник сыһыаннаһарга дьулуһабыт, фонограмманан хаһан да ыллаабаппыт. Саала эйэҕэстик көрсөр буоллаҕына биһиги онтон күүс-уох ылан сылайбыппытын умнан кэбиһэбит. Түгэнинэн туһанан “X-Upp” бөлөх үһүс уол көрдүүрүн туһунан биллэрэбит. Нууччалыы, сахалыы ыллыыр, үҥкүүлүүр буолуохтаах. Биһиги санаабытыгар дьиҥнээх
Сынньалаҥҥа Табаарыһым Антон дьиҥ музыканан үлүһүйэр киһи. Онон иллэҥ да кэмигэр музыка, ырыа айарын, фонограмма оҥорорун ордорор. Мин компьютеры көрдүм да “иирэн” хаалабын. Дьиэбэр компьютердаахпын, INTERNET көмөтүнэн туһанарбын астынабын, музыкальнай программалары оҥорорго холонобун. Оонньууларга олох “профессионалбын”. Маны таһынан оҕо эрдэхпиттэн кинигэ ааҕарбын сөбүлүүбүн. Дириҥ ис хоһоонноох айымньылары уонна эксперимент үлэлэри. Улахан айымньылары киһи хаста да аахтаҕын аайы бэйэтигэр тугу эрэ саҥаны арыйан иһэр эбит. Холобур, Чехов, Достоевскай, Толстой айымньыларын. Кэнники “Труды Фрейда” үлэни ааҕан баран олоҕум көстүүлэрин кытта ситимнээн, тэҥнээн көрөбүн, ырытабын. Уруһуйбун быраҕыахпын эмиэ баҕарбаппын. Мунчаарар кэммэр уруһуйдуурбун ордоробун. Ханнык да дойдуга тиийдэрбин айылҕаҕа дьулуһабын. Иэйии киирэр, дууһа сынньанар. ”Тыыннаах” инструментальнай музыканы ордоробун. Ыарахан рок истэбин. “Радио Хэт”, “Роллинг Стоунз”, “Нирвана”, “ЧайФ”, “Наутилис Помпилиус”, “ДДТ”, “Аквариум” ырыаларын ордоробун. Оҕо сааспыттан сүгүрүйэр киһим — Виктор Цой.
Тус олох, кыргыттар уонна “сулус” ыарыыта. Олохпун бүтүннүүтүн музыкаҕа аныам диир кыаҕым суох. Ленин эппитинэн: ”үөрэниэххэ, үөрэниэххэ, өссө төгүл үөрэниэххэ! ” Эһиил хайаан да үөрэххэ киирэ сатыам. Антон музыкальнай ВУЗ-ка барар санаалаах. Мин ханнык эмэ гуманитарнай идэни баһылыахпын баҕарабын. Кыргыттар тустарынан эттэххэ… Маҥнай биллэн турар, үчүгэй этэ. Ол эрээри бу сааскыттан ыла олох иэдээн буолла. Дьиэбэр икки телефонум алдьанна. Түүннэри эрийэллэр. Арааран кэбиһиэххин, аны концерга ыҥырдахтарына билбэккэ хаалыаҥ дии. Кэрэчээн кыргыттар Чурапчыга дьиэм аанын, олбуорун бүтүннүүтүн суруйан бүтэрбиттэр үһү. Оннооҕор ийэм итинниккэ үөрэнэн эрэр. Кэлин киһи сылайар эбит уонна кыыһы кытта билсэргэ уол маҥнайгы хардыылары оҥороругар, ханна эрэ ыҥырарыгар долгуйуу, туох эрэ иэйии үөскүүр, ол миэхэ сүтэ сыспыта. Билигин мин таптыыр кыыстаахпын. Кэлэр сылга олоҕум оҥкулун оҥостор былааннаахпын. “Сулус” ыарыыта миэхэ суох ини. Биллэн турар, кэнники кэмҥэ уларыйдым. Олоҕу көрүүм, сылдьар эйгэм. Ол эрээри, оскуола эрдэхпиттэн, студенныы сылдьыахпыттан бэйэм эрэнэр, хомолтобун, үөрүүлэрбүн үллэстэр доҕоттордоохпун. Биирдэ эттэххэ миэхэ тоҕо “сулус” ыарыыта үөскүөҕэй! Мин тыа сириттэн төрүттээх, атыттартан туох да улахан уратыта суох саха уолабын. Арай билиҥҥи үлэм куруук дьон-сэргэ билиитигэр-көрүүтүгэр таһаарар буоллаҕа.
Алексей Федотов
Эдэр Саас №44 (1.11.2000)
Бу бөлөх саха эстрадатыгар биирдэ “тоҕо анньан” киирбитэ. Үс эдэр уол сценаҕа маҥнайгы тахсыахтарыттан “ытыс тыаһын үрдүгэр” түспүттэрэ. Сорох ардыгар аһары “дьулуурдаах” сүгүрүйээччилэриттэн концерт кэнниттэн кэтэх ааннарынан куотарга күһэллэллэр. Билигин бөлөх икки киһилээх. “X-Upp” тэрийээччилэрэ, сүрүннээччилэрэ Петя Слепцов уонна Антон Иванов көрөөччүлэрин үөрдэ-көтүтэ сылдьаллар. Оттон Лёня Попов СГУ-га үөрэҕиттэн тэйэн хайдах да ыйы-ыйынан гастроллуур, киэһэ аайы концертарга кыттар кыаҕа суоҕунан тохтообут. Николай бөлөх өссө киэҥ эйгэҕэ тахса илигинэ барбыт. Уолаттары кытта Ыччат десаныгар сылдьан кэлэ-бара куруук кэпсэтэрбит, Дьокуускайга кэлэн баран редакциябытыгар ыҥырбыппытыгар Антон концертарга сөбүлэһии түһэрсэргэ сүүрэ-көтө сылдьан, түгэн булан кэлбэтэҕэ. Кэнники Антону бэйэтин көрсөн ыйыталаһыахпын ааҕааччылар эһиги, интэриэһиргиир ыйытыыларгытын түмэн ыытааргыт буоллар ордук этэ.
Онон бүгүн эһиэхэ анаан “хаһыат балаһатыгар ыҥырыллар” — “X-Upp” бөлөх ырыаһыта Петя Слепцов.
Оҕо саас уонна олох суола
Оскуолаҕа үөрэнэр сылларбар инники күөҥҥэ сылдьар үөрэнээччи буолбатах этим. Этэргэ дылы, бэйэм бэйэбэр сылдьыбытым. Оскуоланы бүтэриэхпэр диэри “биллибэт” киһиэхэ, саатар уҥуохпунан да кыра буолан кыргыттар кыһаммат этилэр. Чурапчы художественнай оскуолатын бүтэрбитим. Онно-манна кэлэр-барар оннугар чуумпуран олорон уруһуйдуурбун сөбүлүүрүм. Ырыа диэҥҥэ “сыстыбатаҕым”. Көннөрү бэйэм бэйэбэр гитаранан “киҥинэйэрим”.
Оскуола кэнниттэн художественнай училищеҕа, живопись уонна графика салаатыгар киирбитим. II курска үөрэнэ сырыттахпына табаарыстарым кучуйан, идэбин уларыппытым. Онон музыкальнай училище “Народные инструменты” салаатын дипломун ылбытым. Дьэ ити курдук төгүрүччү культура уонна исскуство киһитэбин, үҥкүүгэ үөрэнэ киирэрим хаалла (күлэр). Уопсайынан, киһи олоҕо дьоллоох түгэни мүччү туппаккыттан улахан тутулуктаах эбит. Мин уруккуттан ыллыахпын баҕарарым. Ол эрээри икки сыл анараа өртүгэр ырыаһыт буолуоҥ диэбиттэрэ буоллар, төрүт итэҕэйиэм суоҕа этэ.
Саҕалааһын
Саҕалааһын “сүрэх быллыгырааһыннаах” буолбута.. ДьМУ-га үөрэнэ сылдьабын. 1999 Саҥа сылы көрсөр киэһэҕэ хас биирдии салаа концерга нүөмэр биэриэхтээх диэн буолла. Инструменталистар ааттарыттан мин аан маҥнайгыбын сценаҕа тахсан ыллаатым. Онно “вокалга” үөрэнэр Ньурбачаан уолун Антон Иванову кытта билистим. Кэпсэтии кэмигэр аныгы көрөөччү саҥаттан-саҥаны сөбүлүүр, онтон билигин саха эстрадатыгар уолаттар бөлөхтөрө суох диэн санааҕа кэлбиппит. “Боруобаланан ыллаан көрөбүт дуо? ”— Дэһээт холонон көрөргө быһаарыммыппыт. Аполлон Томскай диэн кэлбит-барбыт ыччат көстүбүтэ. СГУ-тан Леня Попову аҕалбыта уонна кини көмөтүнэн “Солли-Тутти” студияҕа “Эн эрэ” диэн ырыабытыгар фонограмма оҥорбуппут. Араспаанньаларбыт, ааттарбыт маҥнайгы буукубаларын холбоон, бөлөхпүтүн ааттаан кэбистибит уонна “Манньыаттаах” культурнай-этнографическэй кииҥҥэ тиийэн ыллаан эйээрдибиппит. Дьиҥэр, ырыаны маннык анал үлэ оҥостон сылдьыахпыт диэн өйгө да суоҕа. Сэҥээрбиттэригэр үөрбүппүт да, соһуйбуппут да.
Үлэ салгыы барар, тэнийэр
талаан тыа сиригэр баар. Онон биһиги улуустарга тиийдэхпитинэ кыбыстыбакка билсиҥ. Концерт кэмигэр сурук да ыытыаххытын сөп. Уопсайынан, бу этии ыллыан баҕалаах кыргыттарга-уолаттарга барыларыгар туһаайыллар. Кылаабынайа, “хорсун” оҥорор утаҕы амсайбакка кэлэн кэпсэтиҥ.Билигин Антоннуун бэйэбит дьаһана сылдьабыт. Репертуарбытын сахалыы ырыалары аныгы европейскай музыканы кытта ситимнээн табаарыстарбыт суруйууларыттан, урукку да ырыалартан оҥоробут. Холобур, “Дорообо, күөрэгэй” ырыаҕа ремикс оҥорон атын көлүөнэҕэ тиэртибит дии саныыбын, онтон “Дайаананы” атаспыт Алексей Вензель биэрбитэ. Шлягер диэн өйдөнүмтүө тыллаах, кэмигэр сөп түбэһэр “моднай” музыкаҕа олоҕурбут ырыа. Сотору Ыччат министерствотын көмөтүнэн “ЭН КЭТЭСПИТИҐ” диэн маҥнайгы хомуурунньукпут тахсыаҕа. Манна урукку ырыаларбытын тэҥэ соһуччу көстүбүт “булумньулар” киирдилэр. Инникитин Антоннуун тус-туһунан сольнай хомуурунньук таһаартарыахпытын баҕарабыт. Суох, бөлөх ыһыллыбат. Биһиги Антоннуун олох майгыннаспат майгылаахпыт. Ол курдук Антон тэтимнээх үҥкүүлүүр музыканы сөбүлүүр, мин киниэхэ холоотоххо “скучнай” соҕус киһибин. Таптал, олох, айылҕа туһунан дириҥ иэйиилээх ырыалары ордоробун. Онтон сиэттэрэн айар үлэҕэ, олоххо биир сүбэҕэ тиийбэт түгэннэрбит баар буолааччылар. Наар бииргэ сылдьартан сылайарбыт да буолуо. Ол эрээри, айар үлэҕэ да, олоххо да бэйэ-бэйэҕэ утары баран, ортотун була сатыыбыт. “X-Upp” үҥкүү бөлөҕүн тэрийэн улахан шоу оҥорор, инникитин нууччалыы ырыалары таһаарар ыра санаалаахпыт. Биһиги музыкабыт — эдэр саас ырыата. Онон саха ыччата, көрөөччүтэ үөрүүгүн-көтүүгүн искэр туппакка концерка буоллун, дьиэҕэр буоллун биһигинниин ыллаа, үҥкүүлээ.
Артыыс олоҕо наһаа ыарахан эбит. Уһун айан кэнниттэн тута үөрэн-көтөн ыстаҥалаан барар ыарахан буолааччы. Нэдиэлэттэн ордук массыынаҕа “олорон” баран, айан моһоллорун туһунан этэ да барыллыбат. Көрөөччүлэр ырыаһыты эмиэ өйдүөхтээхтэр дии саныыбын. Көрөөччүлэрбитигэр истиҥник сыһыаннаһарга дьулуһабыт, фонограмманан хаһан да ыллаабаппыт. Саала эйэҕэстик көрсөр буоллаҕына биһиги онтон күүс-уох ылан сылайбыппытын умнан кэбиһэбит.
Түгэнинэн туһанан “X-Upp” бөлөх үһүс уол көрдүүрүн туһунан биллэрэбит. Нууччалыы, сахалыы ыллыыр, үҥкүүлүүр буолуохтаах. Биһиги санаабытыгар дьиҥнээх
Сынньалаҥҥа
Табаарыһым Антон дьиҥ музыканан үлүһүйэр киһи. Онон иллэҥ да кэмигэр музыка, ырыа айарын, фонограмма оҥорорун ордорор. Мин компьютеры көрдүм да “иирэн” хаалабын. Дьиэбэр компьютердаахпын, INTERNET көмөтүнэн туһанарбын астынабын, музыкальнай программалары оҥорорго холонобун. Оонньууларга олох “профессионалбын”. Маны таһынан оҕо эрдэхпиттэн кинигэ ааҕарбын сөбүлүүбүн. Дириҥ ис хоһоонноох айымньылары уонна эксперимент үлэлэри. Улахан айымньылары киһи хаста да аахтаҕын аайы бэйэтигэр тугу эрэ саҥаны арыйан иһэр эбит. Холобур, Чехов, Достоевскай, Толстой айымньыларын. Кэнники “Труды Фрейда” үлэни ааҕан баран олоҕум көстүүлэрин кытта ситимнээн, тэҥнээн көрөбүн, ырытабын. Уруһуйбун быраҕыахпын эмиэ баҕарбаппын. Мунчаарар кэммэр уруһуйдуурбун ордоробун. Ханнык да дойдуга тиийдэрбин айылҕаҕа дьулуһабын. Иэйии киирэр, дууһа сынньанар. ”Тыыннаах” инструментальнай музыканы ордоробун. Ыарахан рок истэбин. “Радио Хэт”, “Роллинг Стоунз”, “Нирвана”, “ЧайФ”, “Наутилис Помпилиус”, “ДДТ”, “Аквариум” ырыаларын ордоробун. Оҕо сааспыттан сүгүрүйэр киһим — Виктор Цой.
Тус олох, кыргыттар уонна “сулус” ыарыыта.
Олохпун бүтүннүүтүн музыкаҕа аныам диир кыаҕым суох. Ленин эппитинэн: ”үөрэниэххэ, үөрэниэххэ, өссө төгүл үөрэниэххэ! ” Эһиил хайаан да үөрэххэ киирэ сатыам. Антон музыкальнай ВУЗ-ка барар санаалаах. Мин ханнык эмэ гуманитарнай идэни баһылыахпын баҕарабын.
Кыргыттар тустарынан эттэххэ… Маҥнай биллэн турар, үчүгэй этэ. Ол эрээри бу сааскыттан ыла олох иэдээн буолла. Дьиэбэр икки телефонум алдьанна. Түүннэри эрийэллэр. Арааран кэбиһиэххин, аны концерга ыҥырдахтарына билбэккэ хаалыаҥ дии. Кэрэчээн кыргыттар Чурапчыга дьиэм аанын, олбуорун бүтүннүүтүн суруйан бүтэрбиттэр үһү. Оннооҕор ийэм итинниккэ үөрэнэн эрэр. Кэлин киһи сылайар эбит уонна кыыһы кытта билсэргэ уол маҥнайгы хардыылары оҥороругар, ханна эрэ ыҥырарыгар долгуйуу, туох эрэ иэйии үөскүүр, ол миэхэ сүтэ сыспыта. Билигин мин таптыыр кыыстаахпын. Кэлэр сылга олоҕум оҥкулун оҥостор былааннаахпын.
“Сулус” ыарыыта миэхэ суох ини. Биллэн турар, кэнники кэмҥэ уларыйдым. Олоҕу көрүүм, сылдьар эйгэм. Ол эрээри, оскуола эрдэхпиттэн, студенныы сылдьыахпыттан бэйэм эрэнэр, хомолтобун, үөрүүлэрбүн үллэстэр доҕоттордоохпун. Биирдэ эттэххэ миэхэ тоҕо “сулус” ыарыыта үөскүөҕэй! Мин тыа сириттэн төрүттээх, атыттартан туох да улахан уратыта суох саха уолабын. Арай билиҥҥи үлэм куруук дьон-сэргэ билиитигэр-көрүүтүгэр таһаарар буоллаҕа.
Алексей Федотов