Хомустан - 5 мая 2013 21:01

Бу кэпсиир кэмим – эмиэ ааспыт үйэ сэттэ уонус сылларын ортото
этэ. Оскуоланы бүтэрэн сопхуоска үлэлии сылдьарым. Үѳрэ5э суох о5олор туппай-иппэй үлэлэргэ үлэлиирбит. Кылааһым о5олоро, үксүлэрэ да5аны, оскуолаттан отделения тѳһүү үлэһиттэрэ буолан хаалбыппыт. Кыыс аймах дояркалыыра. Уолаттар кѳѳнньѳрбѳ буһарыытыгар, тарбыйах кѳрүүтүгэр, иҥин араас үлэлэргэ үлэлиирбит. Бары бииргэ үлэлии сылдьар буоламмыт бэһиэлэй ба5айы этэ. Бэйэ-бэйэбитин күн аайы кѳрсѳрбүт. Кѳрсүмүнэ – сорохтор биир хотонҥо биир биригээдэ5э үлэлиир буолан баран. Аны ол кэмнэр эргиллибэттэр. Үлэ кэннэ сууна-тараана охсоот кулуупка сүүрэрбит. Кун аайы киинэ, билиард буолара. Субуота аайы уонна гастроллар кэллэхтэринэ үнкүү-битии буолара. Биһиги кругпут саамай улахан буолааччы. Буолумуна, почти сүүрбэччэ киһи буоллахпыт.
Мин кыһыны быһа тарбыйах кѳрүүтүгэр үлэлээтим. Саас тиийэн кѳрбүт тарбыйахтарбын туттаран баран, от техникатын кѳрүүгэ ананным, Ыстапаан диэн тырахтарыыс киһиэхэ кѳмѳ5ѳ анаатылар. Косилка быһахтарын, кыраабыл тиистэрин уларытабыт. Оргууй а5ай сылдьабыт.
Биир күн, күнүс эбиэт кэннэ, тас күүлэ5э тахсан табаахтыы олордум. Ыраас үчүгэй ба5айы күн этэ. Кѳтѳр-сүүрэр барыта кэлэн, от-мас тиллэн, силигилээн турара. Арай ол олорон кѳрдѳхпүнэ утары үрүйэ уҥуор турар түѳрт квартиралаах дьиэ диэкиттэн икки кыыс күлсэ-күлсэ утары иһэллэр. Кѳрдѳхпүнэ билбэт кыргыттарым. Уонна маннаа5ы кыргыттары ыраахтан, походкаларыттан да билэр буолла5ым. Суох-суох олох билбэт кыргыттарым эбит. Син чугаһаабыттарыгар кѳрбүтүм кэлиилэр быһыылаах. Олох билэттээбэт кыргыттарым эбит. Мин диэки кѳрѳн аастылар. Ааспыттарын кэннэ, ханна баралларын кѳрѳѳрү дьиэ ойо5оһугар хаамтым. Кыргыттар. кэпсэтэ-кэпсэтэ, табаарнай ма5аһыынҥа киирэн хааллылар. Мин ба5ар тахсыахтара диэн, кэтэһэ таарыйа, эмиэ табахтаатым. Болгарскай, «Шипка» табаах уоспун салаабытыгар ѳйдѳнѳн, быра5ан баран үлэбэр хомуннум. Олбуортан тахсан иһэн ма5аһыынҥа сылдьан ааһарга сананным. Уулуссаны туораан, күүлэ5э кыратык тохтуу түһээт, ма5аһыыммар киирдим. Арай киирбитим кыргыттарым уун-утары прилавокка тураллар. Ааһан, ону-маны кѳрүѳлээбитэ буолан баран, тахсан мастерскойбар тэпсэҥнээтим.
Ол иһэн саныыбын: «Саҥа атыыһыттар кэлбиттэр. Ити кырата мэлтээски да буоллар син эбит. Бэйи ити Павликтаах диэкиттэн иһэллэрэ. Киэһэ Павликтан ыйытыллыа. Кини, обургу, булгу билэр буолуохтаах. Маарыын ханна эрэ бараары отделение аттыгар тыраахтарга олороро».
Ол күн, аһары да – быһа түһэр курдук буолбатар, син сүѳдэҥнэстибит. Куйааһа да бэрт курдук.
Биэскэ дьиэбэр тиийэн суунан эрдэхпинэ Павлигым бу киирэн кэллэ.
Киһим киирбитигэр хоско аастыбыт. Хоско книжнай ыскаап кэннигэр кырыкый хостоохпун.

• Хайа бүгүн ханна сырыттыҥ?
• Ээ сайылыкка комбикорм быра5ан кэллибит.
• Ноо, маарыын эһиги диэкиттэн ма5аһыынҥа икки кыыс ааһан эрэллэрэ – билэ5ин дуо?
• Ээ биһиги соседпытыгар икки практиканка кыргыттар кэлбиттэр. Соседпыт биирин аймахтара үһү. Бэ5эһээ рабкооп массыынатынан тахсыбыттара.
  Хата киһиҥ билэ сытар эбит.
• Бүгүн кулуупка танцы буолар үһү – диэн кэпсээннээх буолан биэрдэ. – Хайа ылабыт дуо?
• Оттон тахсан киириий, бу сырыыга эн уочаратыҥ – диэтим, таҥас уларытта туран.

Киһим иһиттим дуу, истибэтим дуу – диэбиттии таһырдьа элэс гынан хаалла. Ити аата ма5аһыынҥа аргы атыылаһа сүүрдэ. Онтукабытын – «диссертация» туттарыы диэн ааттыыбыт. Аһары ма5аһыынҥа элэҥнээмээри – уочаратынан ылабыт. Соро5ор атын уолаттарбыт кэллэхтэринэ арыый сыбыытыырбыт аччыыр. Ма5аһыынҥа кырдьа5ас атыыһыттар тураллар. Дьоммут саастыыта дьоннор. Онон о5олорун курдук кѳрѳллѳр. Соро5ор үѳрэтэллэр да5аны. Аһары бор5оһуйа илик буоламмыт толлобут. Ол иһин уочарат кэһиллибэт.
Бу то5о дьиэтигэр тойон курдук тутунна, дьоно то5о кѳрбѳттѳрүй? – дии саныаххыт. Бу кэмҥэ дьиэ5э кырдьа5ас эбэбин уонна балтылаах-бырааппынаан эрэ олорорбут. Кинилэр миигиттэн биэс- сэттэ сыл балыстар. Дьэ онон дьиэ хаьаайына, уон а5ыстаах уол о5о, мин буолабын. Эбэм хотонуттан, дьиэ дьаһалыттан орпот да5аны. Мин истэхпинэ да5аны эбэм утуйбутун кэннэ кэлээччибин. Уонна миигин улаханнык саҥарбат да этэ. Уруккута тапталлаах хоой сиэнэ буолла5ым. Почти уонча сыл эбэм хоонньугар утуйа сылдьыбытым. Убайдар улаатан бараннар орон босхолонон туспа кѳспүтүм. Билигин быраатым аах хоой о5олоро. Оччолорго эбэм а5ыс уончата этэ. Уонна хамнастаах тойон мин буолла5ым. Эбэм эрэйдээх уон солкуобай пенциялаа5а.
Киһим ѳр буолбата, икки «Агдамы» кыбыммытынан, хос ортотугар биирдэ баар буола түстэ. Хоско былыргы концелярскай остуол турара. Икки өттүгэр хатааһыннаах ааннаах, сырайа германтин. Остуол анныттан ыстакаан хостоон, биир бытыылканы, кэпсэтэ-кэпсэтэ – дьаһайан кэбистибит. Куйааска эбиллэн «били ба5айы» син оонньоото

ээ.
Арба, биири умнан олоробун. Сарсын быыбар күнэ! Онон үҥкүү, түүнү быһа, сарсыарда 6 чааска дылы буолуохтаах. Онтон, быыбардаан баран биирдэ дьиэлиэхтээхпит. Бу мин бастакы быыбарым. 18-спын саас туолбутум. Тѳрѳѳбүт күнүм маайга буолан, армия5а, сааскы призывка хабыллыбата5ым. Биһиги кылаастан биир уол барбыта. Сура5а Чита диэки, танковай чааска түбэспит үһү. Оттон Павлик туола илик буолан кѳтѳр.
Таҥнан-саптан кулууптаатыбыт. Дэриэбинэ5э саҥа кыыс кэлиитэ улахан событие буолааччы.
Күһүн «хойобулланан» баран Сана Дьыл диэки син ѳрүттүммүтүм. Онуоха дылы испэккэ сылдьыбыт киһи – кыралаан «Тэп» гыннарар буолбутум. Аһаатахпына умнуллар курдук буолара. Ол Сана Дьыл кэннэ, ол-бу кэлии-барыы кыргыттары кытта ходьох-идьэх хаамсыы элбээбитэ. Үксүлэрэ, сарсыныгар ааттыын умнуллан бараллара. Саҥа кыргыттары эрийэргэ сыалай конкурс курдук буолааччы. Соро5ор сутуругунан далбааттаныы да баара. Уопсайынан ити дьыала5а син уопутурдум дии сананабын.
Биирдэ, уонча сылы быһа, паарта5а, бииргэ олорбут одноклассницам Биэрискэ:

• Ноо, уларыйбыккын ахан, быһата «Бабник» буолбуккун – диэбитэ.
• Хайдах?
• Бэйэ5ин кѳрүн. Кэлбиккэ-барбыкка барытыгар иҥээннээн сүрдээххин. Сорох-соро5ор син туттунуо да эбиккин – диэтэ.
• То5о?
• Оттон били күһүн Вера диэн үчүгэй ба5айы кыыстаах этиҥ дии?
• Ону эн хантан билэ о5устун?
• Акаары миигин хара5а суох диигин дуо? Урут уруок устарга эйигиннээ5эр кѳрѳр курдугум. Билигин да мѳлтүү илик. Хас кутурук аайы хайбаҥныыргын кѳрбѳт үһүбун дуо?

Инньэ диэн саҥата суох ыытан турардаах, «Эбиитин эмэһэ5э тэп» диэбиттии бааспын соролообута. Киһи таптыы уонна таптата сылдьан эргимтэтин ѳйдѳѳн кѳрбѳт эбит. Верабын, ааһан биэрбэт бааспын, санаатахпына сүрэ5им хаанынан о5уолуура. «Бабник» ааттанна5ым ол. Дьэ ол кэннэ арыый мүлтүйэ сылдьар кэмим этэ.
Кулууп таһыгар улахан ба5айы: «Бука бары быыбарга!» диэн плакат ыйанан турар. Аан ойо5оһугар: «Быыбар буолара 1 хонук хаалла» диэн биллэрии баар. Уонна туох да сарсынҥы быыбары кэпсиир суох. Арай, киинэ биллэриитэ ыйанар сиригэр: «Зита и Гита» - диэн киинэ биллэриитэ ыйанан турар. Билигин онно ханнык быыбарга кыттыбыппын ѳйдѳѳбѳппүн.
Кулууп кирилиэһигэр уолаттар бѳ5ѳ табаахтаан бусхата тураллар. Биһиги эмиэ дьон быыһыгар туран буруолаатыбыт. Киинэ буолуо арыый эрдэ курдук. Күлсүү-салсыы, кэпсэтии-ипсэтии баһаам. Быыһыгар олох да «мыччыстыбыттар» бааллар. Тохтуу түһээт, сѳрүүн кулуупка киирэн, кассаттан билиэт ыллыбыт. Зал иһэ эймэҥнэс киһи. Индиискэй киинэ буолан о5онньордуун-эмээхсинниин, турардыын-турбаттыын, эдэрдиин-эмэнниин бары кэлбиттэр. Үѳр хаас түһэн олорорун курдук саҥа-иҥэ толору. Били «Зал иһин толорор музыка…» диэбит курдук, бэйэтэ туспа музыка. Билигин аны оннук суох. Ба5ар куораттарга оннуга буолуо. Дэриэбинэ5э аны киинэ буолбат. Буолбата5а да ыраатта. Улахан экранҥа киинэ кѳрбѳтѳх сыалай поколение улаатта. Биһиги киирэн кэннин диэки аастыбыт. Миэстэ да аччаабыт. Биир сиргэ миэстэ булан – нэһииччэ кыбылынныбыт. Ол-бу диэки мэлээриҥнээтим да5аны били кыргыттар кѳстүбэттэр. Дьон билигин да кэлэ турар. Ол да буоллар, бириэмэтэ кэлэн, киинэбит са5аланна. Икки сиэрийэни биир тыынынан кѳрѳн кэбистибит. Эмиэ да күлүүлээх, эмиэ да санньыардаах, эмиэ да үѳрүүлээх киинэ. Дэлэ5э да5аны үчүгэйи барытын: «индиискэй киинэ курдук» - диэхтэрэ дуо?
Киинэ кэннэ, тахсан иһэн, эмиэ кѳрүѳлээтим да кыргыттарым кѳстүбэттэр. Павликпынаан дьиэлээтибит. Баран иһэн о5олору, ыал таһыттан, дьиэлэригэр илдьэн утуталаатым. Эбэбит былыр хаптайбыт.
О5олор утуйтарын кэннэ били «Агдаммытын» тоҥсуйдубут, хаһыытаабат оҥордубут. Дьэ уонна хомунан кулууптаатыбыт. Кулууппут да ыраа5а суох. Баара суо5а уулуссаны эрэ туоруоххун наада. Ону биһи дьон ѳр гыныахпыт баара дуо? А5ыйахта сабыта үктээн тиийдэхпит дии. Куруук буоларыныы – кулууп иннэ толору ыччат. Табаахтыы таарыйа сонун бѳ5ѳнү кэпсэттибит. Ол турдахпытына били икки кыыс кэлэн, кулуупка, киирдилэр. Били, айдаан бѳ5ѳ буола турбут кулууп иннэ чуумпуран ыларга дылы буолла. Табаах буруотун быыһынан: «Красная Москва» - духи сыта биллэн ааһар курдук гынна. Киирээттэрин кытта биир уол саҥата:

• Арылыйан сытым дии, ити хайа барахсаттарый? – диэтэ.

Аан сабыллаатын кытта кулууп иннэ эмиэ куугунуу түстэ. Обсуждения са5аланна5а ол. Мин, кыратык турбахтыы түһэн баран, иһирдьэ сылыпыс гынным. Сайын буолан сыгынньахтаныы иҥин суох, фойе5а сразу киирэ5ин. Фойе иһэ бүдүк-бадык. Дьон тобус толору. Тымтайга собону симэн кэбиспит курдук. Анараа ѳттүгэр аан аһа5ас быһыылаах да5аны – итиитэ сүрдээх. Бэйэ5ин хобордооххо ыһаарылана сытар собо курдук чувствуйдуугун.

Киирэн иһэн уу чаккыраан бара5ын. Динамиктан сапожник ырыата ыыра барар:

• Тогда не надо переживать, тогда не надо перебивать…

Ол аайы зал иһэ эмискэ-эмискэ то5о барар. Мин ол-бу диэки ѳҥѳҥнѳѳн кѳрѳбүн да, били кыргыттар кѳстүбэттэр. Ким эрэ, кэннибиттэн үппүтүгэр эргиллэн кѳрбүтүм – били кыргыттарым эбит. Биирдэ өйдөөбүтүм айахпын атан баран, ааны бүѳлээн турар эбиппин. Халбарыс гынан киллэртээтим. Кыргыттар киирэн Ленин бюһын аннын диэки баран – турдулар.
Фойе5а киирдэххэ муннукка Ленин гипсовай бюһа баара. Кэлин олох уларыйбытын кэннэ кѳстүбэт буолбут. Биһиги, аныгы хаһаайыннарбыт – кулууп кладбища буолбатах диэбиттэр быһыылаах.
Били ыстаҥалаһыы музыка тохтоотун – ах барда. Хайдах эрэ зал ѳрѳ тыынарга дылы гынан ылла. Аныгыскы музыка тыаһыар дылы бары муннуктар, истиэнэлэр диэки халбарыйдылар. Зал ортото арыый аһыллар курдук буолла. Сорох-сорох таһырдьаны былдьаста. Санаабар ѳр хаачыргаан проигрывательбыт дьэ тѳлѳ барда. Уонна зал иһин вальс музыката толордо. Тыаһаата дуу, тыаһаабата дуу диэбиттии били кыргыттар – куустуһан баран эргийэн бардылар. Оргууй а5ай эргичиҥнээн зал түгэ5ин диэки устан, платьелара тэлээрэ турдулар. Ойоҕоспор биир уол саҥата:

• Ити кимнээ5ий? – диэтэ.
• Билбэппин – диэтим эригийбэккэ эрэ.
• Хайа, хайыталыы киирэбит дуо?
• Давай! бардыбыт - диэтим да утары устан иһэр кыргыттар диэки үнүѳхтээтим. Хара5ым кытыытынан кѳрѳдѳхпүнэ түннүк диэкиттэн икки уол хамсаан иһэн тохтоотулар.

А5ыйахта хаамаат ытыспын «тас» гыннардым. Кыргыттар биһи иннибитигэр хорус гыннылар. Били маарыын оруу кѳрбүт мэлтээски кыыһым – мин ѳттүбэр түбэстэ. Дьэ табыллаары – табылынным.

• Разрешите – диэн буолла.
  Маарыын эппитим курдук – саҥа кыргыттарга конкурс курдук буолааччы. Атын уол эрийэ сылдьарыгар киирэн кырбаныаххын сѳбѳ. Оннукка авторитет да, арба5астаах да быыһаабат. Онон забивайдаабыт тойон. Ол кэриэтэ кэлин син атаакалыаххын сѳбѳ. Ол да соро5ор сотуһуута суох сатаммата. Но итинниккэ, разборка5а, авторитет уонна арба5астаах кѳмѳлѳһүѳн сѳптѳѳ5ѳ. Дьэ онон табылынныбыт.

Табыллаары табыллан били кыыһым мин ѳттүбэр түбэстэ. Ити үтүѳ бэлиэ.
Кыыспын илиититтэн ылан эргийэн бардым. Наһаа да үчүгэй үҥкүүһүт буолбатарбын, дьо5ойон эргичиҥнээччибин.

• Кыысчаан ким диэнҥиний? Мин … - ааппын эттим.
• Мила.

Кыыһым – хара тѳкүнүк сырайдаах, кылгас баттахтаах, бэйэтигэр барар эттээх сииннээх. Кѳрүҥүнэн мин саастыым быһыылаах. А5ыйахтык кэпсэтэн эрдэхпитинэ – пластинка бүтэн хаалла. Ол са5ана магнитофон олох а5ыйах кэмэ этэ. Дьэ онон үҥкүү үксүн пластинканнан барара. Соро5ор ол пластинкалар, алдьанан, биири хатылыы турар буолааччылар.
Кыыспын – Ленинын анныгар атаардым. Баран иһэн аныгыскы вальска ыҥырыах буоллум. Кыыспын атааран баран, таһырдьа тахсан, сѳрүүкээн киирдим. Киирээт Ленин анныгар бардым. Сонно тута түгэх диэкиттэн:

• Белый танец! Дамы приглашают кавалеров – диэн хаһыытаатылар.

Ону кытта зал иһин:
«Музыка вновь слышна,
Встал пианист и танец назвал.
И на глазах у всех
К вам я сейчас иду через зал.
Я пригласить хочу на танец
Вас, и только Вас,
И не случайно этот танец вальс.
Вихрем закружит белый танец,
Ох, и услужит белый танец,
Если подружит белый танец нас».

• диэн ырыа музыката толордо.
• Разрешите – диэн, Мила миигин үҥкүүгэ ыҥырда.

Дьэ итинэн оло5ум саҥа эргимтэ5э киирэн – эргичиҥнээн барда5а ол. Ол түүнү быһа арахсыбакка үҥкүүлээтибит. Мила, атын оройуонтан кэлэн, «Школа магазин» үѳрэнэр эбит. Билигин, практикаларыгар, дьүѳгэтинээн маннаа5ы рабкоопка кэлбиттэр. Сарсыарданнан тахсан, быыбарбытын кэтэһэ таарыйа, күѳл кытыытыгар күүлэйдээтибит. Эдэр дьон сүрэхпит тэбиитэ биир суолга киирэн айанныы турда. Быыбар кэннэ дьиэтигэр атаардым.
Дьиэбэр тиийэн сыттыкка тѳбѳбүн ууран эрэрим да, утуйбут этим.
Киэһэ киинэ кэннэ күүлэйдии бардыбыт. Сайын дэриэбинэ5э күүлэйдиир проблемалаах со5ус. Сырдык буолан о5олуун-о5онньордуун бары сүүрэ сылдьаллар. Түүн үскэ дылы дэриэбинэ утуйбатын тэҥэ. Биһиги эмиэ ферма5а, хотонҥо киирэн, хор5ойдубут. Алааска барыа5ы кумаар баар дии.
Кууһан ылан уураан иһэн тохтоон хааллым. Уураан иһэн кѳрбүтүм атын кыыс! Уоһа атын! Хара5а атын! Вера буолбатах! Туормастанан хааллым. Кыыһым, хара5ын симэн кэтэһэн турбахтыы түһэн баран, харахтарын аста. Ѳйдѳѳбѳтѳхтүү мин диэки кѳрүѳлээтэ. Мин кууһан турбут илиибин ыһыктан кэбистим.
Саҥата суох утары кѳрсѳн турдубут.

• Чэ дьиэлиэххэ – диэтим,
  хайдах да быһаарар кыа5ым суо5а. Били үѳрэ-кѳтѳ барбыт дьон, уку-*** дэриэбинэлээтибит. Олбуоругар дылы атааран баран, покааласпакка да, эргиллэн дьиэм диэки кэккэлэтэ турдум. Кыыһым кэннибиттэн кѳрѳн туран хаалла.

Ѳр утуйбакка эргичиҥнээтим. Харахтарбын симтим да – Вера хара5ыттан уу таммалыы-таммалыы, уун-утары кѳрѳн турар буолар. Аһардым дии санаабытым – ааспатах эбит. Бастаан утаа курдук эмиэ, түүнү быһа, субу баардыы кѳстѳн кэлэ турар. Сарсыарданнан сылаа кыайда быһыылаах, утуйбут этим.

• Ноо, тур үлэ5эр бар – диэн эбэм тардыалаабытыгар уһуктубутум, то5ус чугаһаабыт этэ.

Быстыам дуу, ойдуом дуу кыратык хабыалыы түһэн баран үлэбэр сүѳдэҥнээтим. Эбэм эрэйдээх бэлэмигэр тѳкүнүҥнээн да сылдьыбыт эбиппин.
Үлэ чааһа сор бѳ5ѳнѳн, күнү быһа сыыллан, дьэ бүттэ. Дьиэбэр нэһииччэ кэллим да суулуннум. Баһым иһэ барабаан курдук. Саҥа утуйуох курдук гынан эрдэхпинэ:

• Бэ5эһээ эрдэ да кэлэн эрэр этиҥ, бу киһи то5о сүргүнүй! Түүнү быһа ханна сырыттыҥ? Чэ тур, бүгүн ба5ас эн уочаратыҥ! – диэн, Павлик тардыалыырыттан уһуктан кэллим.
  Туран сууна сүѳдэҥнээтим. Киһим хаһыат кѳрѳ хаалла.
• Павлик, бүгүн эн тахсан киир. Ол кэриэтэ кэлин мин, субуруччу сылдьан ситиһиннэриэм буолла5а. Бүгүн хайдах эрэ нэһииччэ сылдьабын.
• Чэ оччо5о мин бардым.
• Ноо мэ ѳссѳ иккитэ ылаар, наада – диэтим, киһим ѳйдѳѳбѳтѳх курдук кѳрѳн турарын – кѳрѳн.

Уолум ѳр гыммата түѳрт бытыылканы элээрдэн киллэрдэ. Бу сырыыга бииринэн түмүктэммэтибит. Иккиһи эмиэ дайбаан кэбистибит.

• Дьэ ноо бэ5эһээ табыллыбатым.
• Хайдах?
• Оттон кѳстѳн кэлэ турар.
• Туох?
• Оттон Вера.
• Хайдах?
• Уураһаары гыммытым олох атын уос, сырай, кыыс! Хайдах да уураһар кыа5ым суох эбит. Ыксаан сразу тѳннѳн кэлбиппит. Ааста диэбитим – ааспатах. Бѳѳлүүн эмиэ сордоото. Чэ ити хааллын иһиэх.
• Оттон киинэ5э барбаппыт дуо?
• Мин барбаппын, барар буоллаххына бэйэҥ бар. Миигин ыйыттахтарына сиргэ барбыта диэр.

Киһим хомунан киинэлээтэ. Мин таһырдьа тахсан олордум. Истэ5им аайы ѳссѳ кэлэн иһэр курдук гынар. Ыксаан дьиэ5э киирэн сыттым. Санаабар Вера иһимэ диир курдуга. Онтон олох умулан хаалбыппын. Арай түһээтэхпинэ хоспор Вера киирэн кэлэр.

• То5о эн миигин ыҥыра5ын? Эн биһи тапталбыт бүппүтэ дии.
• Ыҥырбаппын, бэйэн барбакка сордоотуҥ дии?
• Суох, мин барбытым. Самолёт илдьэ барбыта. Эн онно киирбитиҥ буоллар, мин хаалыам этэ. Чэ, наһаа айманыма, аны кѳстүѳм суо5а. Ол да буоллар, ити кыыһы бырах – кини эн аналыҥ буолбатах.
• Хайдах – диэбитинэн ороммор олоро биэрдим.

Дьиэ иһэ уу чуумпу. Арай истиэнэ5э чаһыы маятнига тыаһыыр.
Ойон туран таһырдьа тахсан табаахтаатым.

• Бээрэ. Тугу-тугу түһээтим. Илэ курдук дии. Бырах диэтэ дуу? Аналыҥ буолбатах диэтэ буолбат дуо? Ээ сылаам уонна аргы о5уста ини. Ама оннук буолла5ай? Чэ-чэ кѳрѳн иһиллиэ. Хас чаас буолта буолла. Хайдах эрэ үс чаас иҥин курдук. Син утуйбуппун быһыылаах. Били Павлик кэлин кэлэ сылдьыбыта дуу – суо5а дуу? Били аспыт бүппүтэ дуу – суо5а дуу? Дьиэ5э киирэн кѳрүѳххэ.
  Хоспор киирбитим били барахсан, биир ордон, остуол кэннигэр кылбайан, кѳстѳр.
• Ээ Павликка бара сылдьыахха. Ба5ар Миланы кѳрүѳм.
  Санаатым – толордум. Били барахсаны уктаат киһибэр тэбинним. Тиийтим, киһим саҥа волейболлаан кэлбит. Чай кутта сылдьар.

Тахсан били табаарыһы боппуруоһун быһаардыбыт. Мунньах боппуруоһа утарылаһааччы суо5унан сууххай со5устук быһаарылынна. Мунньахсыттарга перекур биллэрилиннэ.

• Ноо, маарыын миигин ким да ыйыппата ини?
• Оттон Мила суохтаан эрэрэ. Ханна барда да, ханна барда диэн сордообута.
• Павлик киирэн тахсыый?
• Утуйдулар ини.
• Буоллун, миигин ыҥырар диэ.
• Туохпун сүтэрэрим баарай, киирэн да тахсыахха сѳп буолла5а дии.

Киһим анараа аанҥа киирэн хаалла.
Урут да, билигин да дэриэбинэ дьоно ааннарын хатанааччылара суох.
Киһим ѳтѳр буолбакка бу тахсан кэллэ.

• Билигин тахсыа. Хата утуйа иликтэр эбит – диэн баран дьиэтигэр киирэн хаалла.
  Сонно тута, Мила тахсан кэллэ.
• Привет!
• Привет!
• Маарыын киинэ кэннэ күүтэ сатаабытым.
• Ээ, сиргэ баран кэллим.
• Павлик эппитэ.
• Мила кыратык хаамса түһэбит дуо?
  Кыыһым илиибиттэн ылла уонна хаамса турдубут.
• Мила
  бэ5эһээнҥини бырастыы гын! Кэлин кэпсиэ5им Мин бэ5эһээ хайдах да туохтуур кыа5ым суо5а.

Кыыһым саҥарбат. Кулууп кэннигэр баран, күѳлү кѳрѳн, турдубут. Эмиэ эргилиннэрэ тартым. Бу сырыыга, мэһэйэ суох, уурастыбыт. Хайдах эрэ уураһартан атын санаа да суо5а. Тохтоло суох, ахтыспыттыы, уһуннук уурастыбыт. Сылаас-сылааспытыгар, эт-эппитигэр сыстыһан таптал кынатыгар уйдаран – түлэй түүнү бараатыбыт.
Дьон туруута, сарсын ыһыахха бииргэ сылдьыах буолан, ара5ыстыбыт.
Дьиэбэр тиийээт хаптайдым.
Күнүс эбиэт са5ана уһугуннум. Хайдах эрэ дэлби ыалдьан
уһугуннум. Тѳбѳм ыарыыта сүрдээх, хайа бараары хаайар. Хотуолуох да курдукпун. Лаппа температураламмыппын. Арааһа, бу сай ортото, тумуулаабыппын быһыылаах. Бѳѳлүүн ырбаахыннан сылдьыбытым о5уста быһыылаах.

Ыһыахха, түһүлгэ5э киирэр туһунан толкуй да суох буолла.
Таһырдьа, сырылатан-сырбатан, куйаас да куйаас. Мин буолла5ына титирии сытабын. «Зуб на зуб не поподает».
Павлик тиритэн-хорутан киирэн кэллэ.

• Хайа бу киһи тура илик! Оттон ыһыах? Оттон Мила? Чэ тур, бүгүн эйигинэ суох ыһыах буолбат үһү!
  Сырайбын-харахпын кѳрѳн баран:
• Хайдах буоллуҥ?
• Тумуулаатым быһыылаах.
• Ѳлѳттѳрбүккүн быһыылаах.
• Хантан!?
• Оттон мунньах аһа.
• Суох, суох! Тумуу.
• Чэ билигин таһаарыахпыт – диэтэ да суумкатыттан буокка хостоон таһаарда.
• Манны «тэп» гыннар, оччо5о ааһыа.
• Кэбис ноо, куһа5ан буолаарай?
• Истэххинэ чэпчиэ.

Биирдии порсияны, аһыыр аппарат диэки, аһыыр5ата-аһыыр5ата – атааран кэбистибит. Хайдах эрэ киирдэ. Хотуолуох курдукпун.

• Чэ мин бардым. Кимиэхэ, тугу тиэрдэ5ин?
• Бар-бар, онноо5ор бараах барар! Онтон киэһэ, үҥкүүгэ, бэттэх кэллэхпинэ тиийиэм. Атынын бэйэҥ билэ5ин.

Уолум «элэс» гынан хаалла.
Абырахтанан да абырамматым. Ѳссѳ ыарыйдым.
Киэһэ үҥкүүлүүр кыах суо5а. Мила кэтэстэ5э. Ба5а баһаам да кыах суох…
Сарсыныгар харахтан сыыһы ылбыттыы – чэмэлкэй туран кэллим.
Хонтуора5а тиийбитим:

• Бүгүн хомунан оккутугар барыҥ! – диэн хаайа олороллоро.

Быстыахпыт дуу, ойдуохпут дуу хомунан бардахпыт дии.
Ол са5ана ыһыахтаатыҥ да сарсыныгар окко атаараллара. От биригээдэлэригэр дьону, сэби-сэбиргэли, техниканы түҥэппиттэрэ ыраатта. Онон сээкэйбит почти бэлэм этэ. Арай бэйэбит эрэ хомунарбыт хаалан турара. Мин дьиэбэр кэлэн хомунар аакка түстүм. Мыла баарын үрдүнэн Миланы кѳрѳѳрү ма5аһыынҥа та5ыстым. Прилавокка подругата турар. Кыратык тэпсэҥнии түһэн баран, мыылабын ыллым.

• Окко бардым – диэтим.
  Тахсан таарыйа «ыһыкпын» биири ыллым. Атыыһыттар үѳрбүттэр ахан.
• Дьэ бүгүн эр дьон сыбыытыыр күнэ буолбут, атыы бѳ5ѳ барда – дэһэллэр.
  Өр буолбатахпыт, дэриэбинэ5э хомуһан, айаннаатыбыт. Дэриэбинэттэн тахсыыга биир биригээдэ аһыы олороругар, тохтоон, асаһан аастыбыт. Павлик ол биригээдэ5э баран иһэрэ.
• Ноо, мин эйиэхэ кэпсээннээхпин, чэ кэлин бэйэҥ да истиэҥ – диэтэ ара5ан эрдэхпитинэ, быыс булан.

Оттуу бардахпыт ол.
Бу кэпсээммэр, сыһыана суох да буоллар, кыратык от туһунан кэпсээн ааһыым. Отделения түѳрт-биэс полумеханизированнай биригээдэлэри, хас да илии биригээдэлэрин тэрийбитэ. Мин ол полумех биригээдэ5э кээһээччи быһыытынан барыстым. Онно икки от охсор МТЗ, биир мунньар МТЗ уонна кээһиигэ биир ДТ баара. Уопсайа уон икки этибит. Тырахтарыыстартан ураты а5ыс от кээһээччи баара. От охсооччуларбытын бастаан эрэ кѳрбүппүт. Бастаан тиийбит сирбитигэр икки күн о5устаран баран, бүтэн атын алааска кѳспүттэрэ. Биһиги тиийэн икки күн бэлэмнэнэн баран мунньан, кээһэн барбыппыт. Күнҥэ уон икки, уон үс оту кээһэрбит. Ардах мэһэйдээбэтэ5инэ күн иллэҥэ суох сылдьарбыт.
Хата ону ардах, сотору-сотору, кэлэн сынньатара. Ол сыл ардах түһэ сатаабыта. Соро5ор хастыы да күн кутара. Күһүѳрү, кус о5ото кѳтѳн, арыый дьарыктаммыппыт.
Тиийбит күммүтүгэр улахан «Сабантуй» буолла. Балаакка таһыгар хоммут диэн, аҥара балаакка5а хоммут диэн элбэх этэ. Биир быйыл оскуоланы бүтэрбит уол баара. Киэһэ аһыы олорон миэхэ:

• Ноо, «тис» гына бара5ын дуо? – диэн ыҥырда.
• Чэ – диэн батыстым.
  Тыа са5атыгар тиийэн уолум тохтоон:
• Бэ5эһээ ыһыахха то5о сылдьыбатыҥ? – диэтэ.
• Ээ ыалдьан тарайа сыттым.
• Чэ, кэпсиим да5аны. Ити атыыһыттыыр Мила диэн кыыс эйиэнэ дуо?
• Оттон миэнэ да буолбатар, бииргэ сылдьабыт.
• Бэ5эһээ били Уйбаанныын куустуһан баран сылдьаллара. Арахсыах быһыылара кѳстүбэт этэ. Дьон баар диэбэккэ уураһан чобур5атыһыы этилэр.
• Ханнык Уйбаан?
• Отто били, соторутаа5ыта армияттан кэлбит.
• Чэ сылдьан кѳрдүннэр, мин арахсыбытым – диэтим, испэр
  кымаахтаатар да.
• Ээ ону этээри гыммытым.
• Ити хааллын – диэн дискуссияны тохтотон кэбистим.

Дьиҥэр, маарыын Павлик кэлэ5эйдээбитигэр, хайдах эрэ ытырыктата санаабытым. Ол эрэн аһара убана илик буолан дуу, хайдах дуу улаханнык ѳлѳттѳрбѳтүм. Кыра күнүүлүүр курдук санаа эрэ киирэн тахсыбыта.
Ити курдук биир ый ааста. Мин ол тухары биирдэ да дэриэбинэ5э барбатым. Возможность баара да, хайдах эрэ, барыахпын ба5арбат этим. Биирдэ, мунньааччы уол, ыһык ыла дэриэбинэ5э баран кэлэн баран, миигин ыҥырда.

• Ноо, мунньарбын кэтэргэ кѳмѳлѳс эрэ.
  Мунньара тэйиччи ходуһа5а сытара. Тыраахтарга олорон онно тэптэрдибит.
  Тыраахтартан түһэн чугаһыырын кэтэһэн турдум. Киһим кабинатыгар тугу эрэ хасыһар. Онтон икки буоккалаах түһэн кэллэ.
• Бу эйиэхэ – диэн баран туттаран кэбистэ.
• Хантан?
• Били ма5аһыынҥа үлэлиир Мила диэн кыыс ыытта – диэтэ.
• Хайдах?
• Бу да киһи, айаххын атанҥын. Оттон эйиэхэ аадырыстаан ыытта5а дии. Уонна тылынан: «Бырастыы гыннын» - диэбитэ.

Оннук сайын ааспыта. Биричиинэ булла-була дэриэбинэлээбэт этим. Хайдах да уһата сатаабыт иһин, күһүн барахсан кэлэр. Биир ардахтаах, силбик күн, оттоон бүтэн, дэриэбинэ5э кѳһѳн кэллибит.
Сайыны быһа сылдьыбатах киһиэхэ дэриэбинэ уларыйбыт курдук буолан кѳрүстэ. Ардах түһэн киэҥ да уулуссалар – кыараабыт курдук кѳстѳллѳр. Дэриэбинэ дьиэлэрэ илийэн – эргэрбит-самнайбыт курдуктар.
Дьиэбэр киирэн аһаан баран сыттахпына – Павлик киирэн кэллэ. Кинилэр биригээдэлэрэ үнүр кѳһѳн киирбиттэр. Ону-маны кэпсэтэ таарыйа биир кыһылы дьаһайдыбыт.

• Ээ, бүгүн танцы буолар, барар инигин?
• Оттон бараа инибин, кулуупка сылдьыбатах да ыраатта.
• Ноо, били Мила үѳрэ5э бүтэн манна үлэлии кэлбит.
• Үлэлээтин ээ.
• Билигин оркестрга ыллыыр дэһэллэр. Бүгүн оонньууллар үһү.
• Чэ бардахпытына кѳрүѳхпүт .

Ансамбль туһунан кыратык быһаара түһүүм. Ол са5ана ВИА-лар бумнара этэ. Ханнык да дэриэбинэ5э тиий – син-биир ВИА-лаахтара. Бу кыһын, биһиги эдэр ыччат, харчы мунньан инструмент атыыласпыппыт. Кулууп дириэктэрэ кѳ5үлээн ансамбль тэриммиттэрэ. Онон эмиэ атын дэриэбинэлэр курдук ансамблламмыппыт. Билигин да, ол ансаамбылы ахта саныыбын.

Син бэркэ оонньууллара. Танцыга эмиэ оонньоон үѳрдэллэрэ. Кэлбит-барбыт дьоннор хай5аатахтарына бары да, сүѳм үрдүүрбүт. Хас да солистах буолааччылар. Кыргыттар да онно ыллыыллара. Ол ансаамбылтан са5алаан, бэйэлэрин кэмнэригэр, республика5а биллэр – ырыаһыттар, музыканнар үүнэн тахсыбыттара. Ол бэйэтэ туспа остуоруйа.
Киэһэ хараҥарыыта, бадараанҥа түһэ сыыһа-сыыһа кулууптаатыбыт. Уулуссаны нэһиилэ туораатыбыт. Барыта колья уонна бадараан. Хата этэҥҥэ туораатыбыт. Эмиэ кулууп күүлэтэ толору киһи. Хараҥа5а табаах уота бѳ5ѳ кѳстѳр. Дьон саҥата толору. Биһиги эмиэ, олорго холбоһон, кыратык туран табаахтыы түстүбүт. Дорооболоһуу, куустуһуу, кэпсэтии-ипсэтии.
Кѳрсүһүү официальнай чааһа бүппүтүгэр иһирдьэ киидибит. Киирбиппит уолататр бѳ5ѳ бильярдтыы сылдьаллар. Эмиэ дорооболоһуу куустуһуу, кэпсэтии-ипсэтии. Фойе5а а5ыйах киһи үҥкүүлүү сылдьара кѳстѳр. Фойе түгэ5эр подмостка музыкаан уолаттар кѳстѳллѳр. Настройкаланаллар быһыылаах. Сыыйа-баайа кулууп иһэ дьонунан туолла. Мин, уочаратым кэлэн, бильярдтаатым да – хотторон кэбистим. Арай ол турдахпына сѳҥ кыраһыабай ба5айы куолас:
Зал иһин толорор музыка,
Дьон бары үҥкүүгэ эргийэр,
Арай кыыс со5отох чуҥкуйан,
Муннукка мунчааран олорор.

• диэн ыллаан барда.
  Мин фойены ѳҥѳйѳн кѳрдүм. Арай подмостка Мила ыллыы турар. Киирэн аанҥа турдум. Санаабар Мила миигин кѳрѳр курдук гынар.
  Динамиктан:
  Кэтэһэр эрэнэр киһитэ,
  Атынныын куустуһан киирбитэ,
  Кыыс диэки эргийэн кѳрбѳккѳ,
  Үҥкүүгэ эргийэн барбыта.
• диэн ырыа дуорайар.
  Санаабар Мила эрэ буолбакка, кулууп барыта миигин кѳрѳр курдуктара.
  Ырыаны ситэри истибэккэ тахсан бардым. Хайдах эрэ эмискэ иһиэх санаам оонньоон кэллэ. «Били Павлик ханна түспүтэй? Дьиэ5э кѳстүбэт. Таһырдьа баара дуу» - дии дии – таһырдьа та5ыстым. Таһырдьа тахсыбытым, кулууптан тэйиччи, уолаттар бѳ5ѳ бѳлѳхтѳһѳн тураллар. Табаахпын уматтаат – олорго бардым. Тиийбитим охсуһуу буолаары турар эбит. Хайа эрэ уол – хайаларын эрэ ата5астаабыт. Разборка ортолоон эрэр эбит. Сутуруктаһаллара эрэ хаалбыт. Мин аһары боксер да буолбатарбын, кыһыны быһа, син эрчиллиилээх этим. Итинник разборкалар куруук да буолбатар – син буолаллар этэ. Бүтэһигэр, туохтан охсуһуу буолбутун билэр да дьон а5ыйах буолааччы. Бу сырыыга «билбэччэй» мин. Ол оннугар, кэлин ким да иэс баайса сылдьааччыта суох. Сарсыныгар биир ферма5а саах күрдьүѳхпүт баар ээ. Уонна хотторбут киһини илдьи кырбааһын суо5а. До
  первой крови – диэбит курдук.
  Тиийээппин кытта бастакы сыҥаах тыаһаата. Ону кытта са5аланна5а ол.
  Мин да кѳрѳн туруом дуо? Уҥа-хаҥас дайбаһан бардым. Хаста да, ыарылаах со5устук, таптардым да – син атахпар сырыттым. Павлик иҥин дьон быыһыгар кѳстѳн ааһара. Онтон, ким эрэ кэннибиттэн илиибин харбаабытыгар, сутурукпун туппутунан, эргиллэ түстүм. Илиибин Мила тутан турар эбит.
  Хара5ыттан уу-хаар баспытынан, охсуһуу быыһыттан соһон таһаарда. Тѳһѳ да иирэ сырытталлар – кыыстаах киһини ким да охсооччута суох.
  Онно кѳрдѳхпүнэ охсуһуу уота намтаабыт. Үксүлэрин дьонноро тохтоппуттар. А5ыйах хаалбыта – «словеснай дебатка» кѳспүттэр. Быһата разборка почти бүппүт. Онон манан кѳ5ѳрбүт, бааһырбыт элбээбит. Ол разборка туохтан буолбутун – билигин да билбэппин.
  Мин уоһум лаппа ыалдьар. Сыҥаахха да сутурук ыалдьыттаабыт .«сылааһа» биллэр. Сутуруктарым да аһыйаллар, тириитэ сороломмут быһыылаах.
• Хайдах буолан охсуһа сылдьа5ын! Соторутаа5ыта аанҥа турар курдугун дии – дии Мила платогунан уоспун сотор. Хара5ыттан уу таммалыыр. Хайдах эрэ уураан ылыахпын ба5ардым. Санаатым – толордум.
  Харах уута, помада, хаан буккуһан хайдах эрэ хабархай амтаннаммыт.
• Мила ханна эрэ барыахха эрэ
• Бэйи мин таҥнан тахсыам. Охсуһуу буолла диэттэрин кытта – турбуппунан тахсыбытым. Плащпын ылаат тахсыам. Манна кэтэс, эмиэ охсуһаайаххыный!
  Кыыһым ѳр буолбакка та5ыста, күлэр.
• Диэ5э киирэн таҥна туран сиэркилэ5э кѳрбүтүм – дьаабы кѳстүү. Сырайым барыта хаанынан биһиллибит, хара5ым кырааската таммалаабыт. Быһата киһи күлүѳх курдук. Дьон бѳ5ѳ кѳрдѳ5ѳ. Хата умывальникка уу баар эбит. Сор түргэнник суунаат кэллим – диэтэ.
  Дьэ онтон, куустуһан баран тэпсэҥнии турдубут. Ханна да буоллун, лишь-бы кулууптан эрэ ыраах буоллун. Сотору-сотору, тохтуу-тохтуу – уураһан чобур5атыһыы. Ахтыспыппыт эбитин. Биир сиргэ тиийэн, бэрэбинэ үѳһэ олорон, таптаһыы бѳ5ѳ буоллубут.
• Миигин бырастыы гын! Ыһыахха эн кэлбэтэххэр – аһары хомойбутум. Подругабынаан биир кыһыллаахпытын испиппит. Иһэн да диэн, үксүн мин хантаппытым. Уонна онно кими кытта да сылдьыбыппын ѳйдѳѳбѳппүн. Чэ бэйэҥ да истибитиҥ буолуо. Кэлин кэлэн кэмсинэн да диэн. Урут аргы испэт этим. Дьиэбэр подругам тутан илдьибит этэ. Сарсыныгар кыбыстаан бѳ5ѳ. Киэһэ дьиэ5эр тиийбитим – баран хаалбыт этиҥ. Үѳрэхпин бүтэрэн баран – манна кѳрдѳһѳн та5ыстым. Санаабар, сайыны быһа биирдэ эмит кэлиэ диэн кэтэспитим. Кэлбэтэ5иҥ. Маарыын кэлэн трактортан түспүккүн, ма5аһыын түннүгүнэн, кѳрбүтүм. Танцыга долгуйа-долгуйа кэлбитим. Эн кэлэн, бильяртыы сылдьаргын кѳрѳн – үѳрбүтүм ахан. Ыллаабыппар киирэн кѳрѳн турарыҥ дии. Онтон: «Охсуһуу буолла» - диэбиттэригэр, сразу эйигин санаабытым. Тахсыбытым «тэлэмээттэнэ» ахан сылдьарыҥ дии. Илиигин тутаммын нэһиилэ тохтоттум. Туохтан охсустуҥ?
• Ээ, оттон бары охсуһаллар. Мин да хайдах кѳрѳн турдамый.
• Акаары, арай үлтү кырбаммыт буол!
• Ааһыа буолла5а.
• Мин кутанным ахан. Ол дьон охсуһуутугар то5о кытынныҥ?
• Билбэппин, оттон эйигин кѳрѳн хайдах эрэ, санаам оонньообута.
• Мин эйигин кѳрѳѳт наһаа үѳрбүтүм. Сайын то5о кэлэ сылдьыбатаххыный?
• Оттон, хайдах эрэ – эйиэхэ хом санаалаах курдугум.
• Сайыны быһа кэтэспитим. Бүгүн булгу быһаарсардыы сылдьыбытым. Хата ону охсуһуу быһаарда. Итэ5эй-итэ5эйимэ, эйигин бастаан дьиэҥ аттыгар олороргун, кѳрѳѳт сѳбүлээбитим.
• Миэхэ эмиэ оннук баара.
  Түүн биллибэккэ ааспыта.

Онтон ыла күн аайы кѳрсѳр буоллубут. Бэйэ-бэйэбит кѳрсүбэтэхпитинэ сатаныа суох курдукпут. Аргы да испэт буоллум. Арахсыахпыт эрэ дии санаабаппыт. Куруук бииргэ буолуох курдукпут. Ол эрэн олох чааркаана иитиллэн ырааппыт этэ.
Биир субуота5а дьону кытта куобах үүрсэ бардым. Сарсыныгар хонукпутугар кэллибит. Син бултуйдубут. Мин биир саһылы дэҥнээтим. Били Лев Попов ыллыыр украинкатын курдук Мила сырайын оҥорон кѳрѳбүн.
Бултуйдахпына күн аайы,
Туһээн кѳрѳн үѳрэбин,
Мин саһылбынан симэммит –
Украинкам мичээрин.
Диэн быһыылаа5а. Дьиэбэр кэлбитим дьонум биир сонуннаах олороллор.

• Бэ5эһээ, эйиэхэ сэбиэттэн бэбиэскэ кэлтэ. Армия5а ыҥырбыттар – диэтэ эбэм, чай кута туран.
• Сарсын сарсыарда рабкооп массыыната 7 чааска барар үһү. Онон киирэр үһүгүн.

Аһаат Мила олорор дьиэтигэр сүүрдүм. Чугаһаан иһэн кѳрбүтүм – икки киһи күлүгэ уулуссаннан бара турдулар. Ыга куустуспуттар а5ай. Дьиэ5э тиийэн тоҥсуйдум. Ааны Мила убайа арыйда.

• Мила суох! Маарыын барбыта. Эйигинниин барбата5а дуо?

Ааны сабаат уулусса5а сүүрэн та5ыстым. Күһүнҥү хараҥа5а дэриэбинэни биир гына кѳрдѳѳбүтүм да, булбата5ым. Билигин санааахпына

булбата5ым да ордук курдук эбит. Оччолорго санаа атын этэ. Быһаарсан баран – тэйэр санаалаа5ым.
Сарсыныгар кузовка олорон военкомоттаабытым. Үс хонон, армия5а барар буолан тѳннүбүтүм. Кэлэн баран кѳрсүбэккэ сырыттым. Үлэбиттэн уурайан, барардыы ох курдук оҥостуу. Мила туһунан санаабата5а буола сатыыбын. Атаарыыннан сибээстээн аргыбын эмиэ «кыл» кыннарар буоллум.
Биир киэһэ үҥкүүгэ тиийбитим – кулууп иһэ толору кыыс аймах. Училищелар концертыы кэлбиттэр. Арай, биир кыыс миигин кѳрѳр да кѳрѳр. Онтон, табаахтыы тахсан турдахпына, кулууптан батыһан та5ыста.

• Хайаа билбэтим дии, олох уларыйан хаалбыккын – диэн соһутта.
• Ол миигин хантан билэ5ин?
• Оттон былырыын манна практикаламмыппыт дии, эн Вералыын сылдьар этиҥ дии.
• Мин эйигин олох ѳйдѳѳбѳппүн.
• Хантан ѳйдүѳнүй? Вераттан атын дьон баарын кѳрбѳт да курдугуҥ.
• Кырдьык кими да ѳйдѳѳбѳт эбиппин.
• Вера суруйар дуо?
• Дойдутуттан суох.
  -Чэ мин тоҥнум киирэбит дуо?
• Киириэххэ.

Ол киэһэни быһа ол кыыстыын үҥкүүлээтим. Онно да аатын ыйыппата5ым, билигин да билбэппин.
Үҥкүү бүтэрин са5ана фойе5а Мила биир кыыстыын киирэн кэллилэр. Холуочуктара – киһи хара5ар быра5ылла сылдьар. Миигин кѳрѳѳт хааман кэллэ.

• Таһырдьа тахсан кэпсэтиэх – диэтэ да, тахсан барда.
• Туохха кэлэ сырытта?
• Наада5а. Сотору кэлиэм – диэтим да – Миланы батыһан та5ыстым.

Мила эргиллэн кѳрбѳккѳ, сопхуос хонтуоратын диэки бара турда. Кэнниттэн батыһан, ситэн ыллым. Кыыһым дьэ тохтоон – эргиллэ түстэ.

• Ити аата бүттүбүт дуо?
• Бүтэн.
• Мин эйигин таптыыбын дии.
• Үнүргээнҥэ дылы мин эмиэ оннук саныырым.
• Оччо5о?
• Үнүр кѳрбүтүм.
• Ол мэнээк, тулуйбакка.
• Ѳйүүн барабын. Онон туһата суох.
• Күүтүѳм этэ буолла5а дии.
• Таах кураана5ы то5о кэпсэтэбит?
• Оччо5о барыахха.

Кууһан ылан убураан ыллым уонна бара турдум.

• Туох диэтиҥ? – кэннибиттэн.
• Бүттүбүт. Дьоллоох буолаар!

Кулуупка киирэн – соммун кэтээт дьиэлээтим.
Ѳйүүнүгэр сарсыарда туран армиябар бардым. Дьиэттэн тахсарбар эбэм хара5ыттан уу-хаар баһан, сыллыы-сыллыы:

• Кэлэргэр тиийэбин дуу, суох дуу – дии-дии боруокка туран хаалбыта.
  Эбэм кэлэрбэр тиийбитэ, но атын сиргэ олорор кыыһыгар кѳспүт этэ. Эбэм эрэйдээ5и кытта уонна бииргэ олорботохпут. Армияттан кэлэн баран, бара сылдьыбытым. Эбэм эрэйдээх лаппа хотторбут этэ. Биирдэ командировка5а баран иһэн киирбитим, эбэм эрэйдээх – ѳлѳѳрү кими да билбэт буола сытара. Тѳннѳн иһэн харайсан ааспытым.
  Оттон Миланы ол кэннэ кѳрбѳтѳ5үм. Сура5а дойдутугар – ыал буолан, дьоллоохтук олорор үһү. Билигин ыал эбээтэ буолла5а. Онон түүлүм туолбута.
• Этэнҥэ буол Мила! – диэн алгыыбын.

Мила 22 ноября 2014
дохсун ытыс тыаһа,миигиттэн…

alex.nik 22 ноября 2014
дохсун ытыс тыаьа эмиэ :)))
Эбээлэр барахсаттар … мин эбээлэр о5олоро этим

Хомустан 23 ноября 2014
Барыгытыгар барҕа махтал буолуохтун!

Нюргуяна 18 июля 2019
Син киьини тардар кэпсээн. Тумугэр герой хайдах туох олохтоого биллибэтэ куьаган.

Ырыа 19 января 2020
Ситэри суруйуоххун ити ырыаны Зал иьин толорор музыка
Дьон бары ункуугэ эргийэр

Хомустан 19 января 2020
Ырыаны ситэри истибэккэ тахсан бардым.

Махсы 19 января 2020
Үтүө да кэмнэр этилэр оччолорго. Эдэр сааспын санаттыҥ, бэрт кэпсээн. Хайдах эрэ бэйэм олохпор буолбут түгэннэр иҥин бааллар эбит

Хомустан 19 января 2020
Барҕа махтал буолуохтун!