Автор: куустээх санаалаах кыыс - 17 декабря 2016 23:46

    Мин кылгастык олоҕум туһунан кэпсииргэ сананным.
Мин ыал саамай кыра, соҕотох кыыстара этим. Оскуола туйгун уорэнээччитэ, бастын спортсмена, сурун активииһа этим. Кыталык курдук нарын намчы ийэлээх, хорсун хоодуот аҕалаах, икки эмдэй сэмдэй убайдартаах кыыс этим. Убайдарым эмиэ бастынтан бастын этилэр диэххэ. Ийэлээх аҕабыт иккиэн урдук таһымнаах улэҕэ улэлиир этилэр, ол иһин биһиги кырабытыттан туох да итэҕэһэ суох улааппыппыт, баҕарбыппыт барыта баар этэ. Ол эрэн атаах буотах этибит, наһаа ону маны кордообот этибит. Биһиги ийэлээх аҕабыт куустээх тапталларыгар улаатыннарбыттара, дьонно утуо сыһыаны бэлэхтииргэ уорэппиттэрэ, бэйэ-бэйэбитин куруук ойоһо-ойдоһо сылдьарга уорэппиттэрэ. Буоларын курдук кырабытыттан бар дьонно барыларыгар туохтан да аккаастаабакка барытыгар куус комо буолар этибит. Биһиги ыал куруук бииргэ сылдьар этибит, тас дойдуга таххарбытыгар да буоллун айылҕаҕа да таххарбытыгар буоллун. Ийэлээх аҕабыт этиһэллэрин кыыһырсалларын ойдообоппун, ол эрэн кыра моккуор баар буолаачы биирдэ эмитэ. Чэ кылгатан эттэхпинэ биһиги дьоллоох дьиэ кэргэн этибит. Билигин этибит эрэ диибин. .
Саамай улахан убайым миигиттэн 4 сыл аҕа этэ, онтон биир убайым 3 сыл. Кинилэр студенны сылдьар кэмнэригэр олус да соҕотохсуйааччым, ким да дьээбэлээбэт, мэниктэспээт, оххуспаат(убайдарбын кытта дьээбэлэһэн оххуһан ооньооччубут). Ол курдук кэлэр куннэрин ааҕан тахсар этим барыахтарыттан, кун аайы эрийэн ыйыталлара холобура “туох сонун? Оскуолага туох сана баар? Ким бааһар? " Диэн. Чэ ол курдук сыллар хонуктар баран испиттэрэ. Мин оскуоланы бутэрэр сылым этэ. Сана дьыл саҕана дьонум куоракка убайдарбын сылгылыы таарыйа куоракка барар буолбуттара. Ол курдук дьэ куоракка этэннэ тиийэн убайдарбын ылаттаан тоттору дойдуларын диэкки айан туталлар. Мин сарсынны кун тургэнник уунэрин курдук эрдэ баҕайы утуйбутум. Кэтэһэрим бэт буолан буолуо, бириэмэ наһаа бытааннык барар этэ, ор баҕайы утуйбакка сарсынны куну саныы сыттым, ол сытан утуйбуппун ойдообокко хаалбыппын. Онтон сарсыарда баччаҕа кэлиэхтээхтэр диэн эрдэ суоттанан турбутум. Бириэмэ барар да барар, арай дьонум суохтар. Эбиэт буолла, суохтар. Эрийэ сытаатым даҕаны тиийбэт хайаларыгар даҕаны. Бэйэбин уоскутунаары, чэ суол хаттыраан ол иһин налыччы иһэллэрэ буолуо дэнэр этим. Сотору сотору туннугу одуулуу одуулуу сылдьыбытым, хас массыына тыаһын онойон корорум. Эбиэккэ астаабыт аһым номнуо сойбута ырааппыт. Таһырдьа харанарда, дьонум кэм да кэлэ иликтэр. Дьиэбэр суоссоҕотохпун, ким да суох. Дьэ ыксаатым, игин араас дьонно барыларыгар эрийэн ыйыталастым, ким да билбэт. Хайдах буоларбын, кимиэхэ эрийиэхпин билбэккэ олордум. Долгуйуубуттан хараҕым уута бу утэн кэлэр. Чэ оннук курдук ону маны саныы саныы барбах олоро тустум. Арай телефонум тыаһаата, ылбытым, ийэм бииргэ торообут эдьийэ эрийэр этэ уонна " иэдээн буолла” диэбитигэр хараҕым харанаран барбыта, илиим сап салыбырас буолан хаалла, онтон нэһиилэ салыбырыы сылдьар куоласпынан “туох? " Диэн тылы ыган таһаардым. Эдьийим “дьонун. . Дьонун"диэт ытаан киирэн барда. Мин онно тута ойдоотум туох буолбутун. Ханна эрэ тугэххэ эдьийим ытыыра онон манан иһиллэн ылар этэ. . Хайдах сиргэ олоро баар буола туспуппун бэйэм да ойдообоххо хаалбытым, сатаан тыыммын сэниэлээхтик ылбакка биир сири одуулаан оор да ор олордум. Онтон ырааҕынан аан тонсуйар тыаһа иһиллэр этэ, сатаан турбакка олорбутум курдук олорбутум. Аймахтарым иэдээн буолбутун билэннэр, телефоммун ылбаппын иһин долгуйан ыксаан ааны тонсуйа тураллар эбит. Мин сэниэм суох, тыыным тиийбэт, тулам хабыс харана, биир да уот холбонон турбат. Аймахтарым ыксаан ааны алдьатан киирбиттэригэр, дьиэ ортотугар илиибэр телефоммун туппутунан олорор уһубун. Дьонум аһыйан ытыыр этилэр. Дьон кэлбитин, уот аһыллыбытын кэннэ арыый бэттэх кэлэн эрэр курдук этим. Онтон куускэ туох баар сэниэбинэн тыын эҕирийэн баран часкыйбытынан ытаан тоҕо барбытым. Ол курдук хас да куну быһа аһаабакка утуйбакка дьиэбэр сыппытым. Маннык буолбутугар отой итэҕэйбэт этим. Орго дылы киирэн кэлэллэрин кэтэһэр этим. Тууннэри кунустэри ытаан хонор этим. Миигин кытта ийэм бииргэ торообуттэрэ олорсор этилэр. Ол дьонум игин араастаан барытынан аһата сатаан эрэйи муну корор этилэр. Дьоммутун харайбыппыт, ол кун хайдах тутуһан сылдьыбыппын отой ойдообоппун, барыта туул бит курдук саныыбын. Ол курдук оскуолам бутэһик сана дьылын куоттарбытым, сана дьылы корсубэтэҕим. Дьонтон барыларыттан тэйэн хаалбытым, кими

да кытта кэпсэппэт чугаһаппат этим, куруук тобобор, харахпар ийэм аҕам убайдарым эрэ костоллор этэ. Бутэһигэр ытыыр хараҕым уута да суох буолбута. Аҕыйах хонук иһигэр алдьархайдык уларыйбыт этим. Ыппырган, махмаҕан, хараҕым анна куп куох, кыпкыһыл харахтаах.

Салҕыы олох олоруохпун отой баҕарбат этим. Ийэлээх аҕам туохха барытыгар уорэппиттэрэ эрээти, кинилэрэ суох олорорго уорэппэтэхтэрэ. Уорэхпэр элбэх элбэҕи куоттарбытым. Дьиэбиттэн аймахтарбар олоро отой барыахпын баҕарбат этим, ол иһин дьиэбэр миигин кытта солбуйса сылдьан хонор этилэр. Арыый бэттэх соҕус кэлэн оскуолабар барар кэмим кэлбитэ. Уорэхпэр отой туһэн хаалбытым, сугун уорэммэт этим. Остуолбар умса туһэн барар харах уутун туһэрэ туһэрэ сытар этим. Учууталлар ойдууллэрэ, тыыппат этилэр. Онтон биир туун туулбэр аҕам кэлбитэ, аттыбар олорон тобобуттэн имэрийэ имэрийэ эппитэ:” сэгэрим, бырастыы гын соҕотох хаалларан барбыппытыгар, олоххо туох баҕар буолуон соп, киһи хаһан бу сиртэн барарын быһаарбат. Онтон эн бэринимэ, мин чыычааҕым куустээх кыыс буоллаҕа дии, кыра сылдьар этэр этин ди улааттахпына куустээх кыыс буолуом диэн, онтукайгын толор, ситис. Биһиги эйигиннэн киэн туттабыт, туттуохпут. Дабай урдук сыырдары, кэрэттэн кэрэҕэ эрэ талыс. Олох куһаган суолун батыһыма, олоххор барыта табыллыа. Кырачаан кыыспытыгар эрэнэбит, кытаат! Туох да буоллун бэринимэ! " Диэбитэ. Уьуктубутум тыбыс тымныы колоһунунэн буруллубут этим. Эмиэ ытаабытынан бардаҕым, ол сытан бээбэр тыл биэрбитим “мин дьонум ситэри олорботох олохторун хайаан да олоруом, сырдыкка кэрэҕэ тардыһыам, бу олохпун кинилэргэ аныам. Барытын кинилэр тустарыгар оноруом! " Диэбитим.

Ол курдук харана куннэр ааһан испиттэрэ. Мин дьонум туһугар, инники сырдык олоҕум туһугар, туох баар кууспун уохпун ууран туран уорэхпэр умса туспутум. Котуппуппун барытын ситиһэн, урукку турукпар арыый киирэн эрэр курдук этим, син оголору кытта тэннэ сылдьыһар этим, онтон туун буолла даҕаны сыттыкпар хараҕым уутун туһэрэрим. Аймахтарым арыый уоскуйбут диэннэр, хоммокко кэлэ бара сылдьар этилэр. Уппулахан дьиэҕэ соҕотох олорор дьикти баҕайы этэ. Чуумпуга соҕотох олордохпуна ийэм аҕам убайдарым кулсэллэрэ бу иһиллэргэ дылы. Заалаҕа турар истиэнкэҕэ араас хаартыскалар тураллара, дьоллоох тугэннэри коро коро эмиэ ытыырым.
Арай ойдоммутум оскуоланы бутэрэрим бу кэлбит эбит. Аны выпускнойбутугар хаччы хомуйааһына буолар. Юбилейнай выпуск буоларбытын быһыытынан, улахан тэрээһин ыытаары кыналлара, оннук курдук элбэх хаччы хомуйаллара. Мин аймахтарым бары бырахсаннар биэрбиттэрэ. Бырааһынньыкпар кэтэр танаспар эмиэ бары кыттыһан ылбыттара. Оннук курдук этэннэ экзаменнарбын туттартаан, выпускнойбар тиийэн кэлбитим. Аҕам урут этээччи “оҕом оскуолатын бутэрэн урдук уорэхтээх киһи буолуоҕа”. Кини эппитин ситиһээри мин оскуолабын кыһыл мэдээлинэн бутэрбитим. Аттестаппын ыла туран уоһээ халлааны корон турар хара уутун туһэрбитим испэр “аҕаа, мин ситистим” диэбитим. Ол курдук выпускнойбут учугэй баҕайытык ааспыта. Аймахтарым эмиэ хаччыннан кыттыһан оскуоланы бутэрбиккинэн диэн, абитуралыы бараргар диэн кырата суох суумма биэрбиттэрэ.
Онтон дьэ абитуралыы барбытым, куоракка тиийэн аҕам бииргэ торообут быраатыгар туспутум. Араас уорэхтэргэ докумуоммун туттарбыппыт. Ол эрэн мин кырабыттан быраас буоларбын баҕарар этим. Маҕан халааттаах дьоннору ааньал курдук корорум. Онтон дьэ биир утуо кун эбиэккэ ас астыы сырыттахпына убайым тиийэн кэлэн “ьыллыый, уорэххэ киирбиккин! " Диэбитэ. Докумуон туттарбыт уорэхтэрбэр барытыгар киирбит этим. Онтон мин баҕарар уорэхпин таллаҕым. Иннэ гынан быраас урдук уорэҕэр киирбитим. Хата уопсайыгар эмиэ киирбит этим. Уорэхпэр туйгуннук уорэнэр буолан, бары барытыгар кыттар буоламмын урдук стипендиялаах этим, оссо эбиитин потерябынан ылар этим, ол таһынан аймахтарым эмиэ ыыталлар этэ, уонна ас астаан ыытааччылар. Ол курдук уорэхпэр ананан баран сылдьыбытым. Сана сиргэ кэлэн сэргэхсийэн арыый чэпчээбит курдук этим. Дойдубар дьиэм соҕотохсуйан тураахтыыра. 1 Куурсу этэннэ тумуктээн, дойдубар тоннубутум. Оо дьиэбин ахтыбыт ахан этим, улааппыт тэлгэһэбин. Бу харахпар ойуулаан корбутум убайдарбын кытта сырсыакалаһа сылдьарбытын. Дууһам ыараабыта, сурэҕим тэбэрэ кууһурбутэ. Дьиэм аанын арыйбытым эчи кураанаҕыын. . Аадьуо дьиэм иһин кэрийэ кэрийэ уруккуну санаан сиргэ олорон ытаабытынан барбытым. Онтон дьэ арыый уоскуйан сээкэйбин дьаһынан, дьиэбин быыллаан сууйан, ас астанан аһаабытым. Аьаан баран дьонум унуоҕар барбытым. Дьонум, кэлэрбин кэтэспиттии корон турар курдук этилэр. Тиийэммин туордуоннэрин ортолоругар олорон сыынсыйа сыынсыйа олохпор туох буолбутун кэпсээтим. Ол курдук оор да ор олорон баран, унуохтарын

таһын ыраастаан, бэрээдэктээн баран дьиэм диэкки айан туппутум. Ол курдук сайыным бутэн эмиэ куорат диэкки айаннаатым. Эмиэ уорэх. Иккис куурус устудьуона буоллум. Эмиэ урукку курдук туох да уларыйыыта суох баран истэ. Онтон биир утуо кун дьуогэбин пааркаҕа сынньана бардыбыт. Ыскамыайгаҕа сэлэһэ олордохпутуна икки уол кэлэн бириэмэни ыйыппытаа буолан баран салҕыы билсиһэн барбыттара. Иккиэн киһи сирбэт уолаттара этилэр.

Ол курдук икки уолаттар кэллилэр. Уьун унуохтаах, кэтит сарыннаах, уп уһун хойуу кыламаннаах, кэчигирэспит махмаҕан тиистэрдээх иккиэн майгыннаһар баҕайы уолаттар этилэр. Ол эрэн аймахтыы буотах этилэр. Мин кордо короот биир уолун собулуу корон ылбытым. Мин даҕаны киһи сирбэт кыыһа этим, ийэм курдук уп уһун хойуу хап хара баттахтаах этим, дьоннор этэллэринэн чоҕулуччу корбут мооньоҕон курдук харахтардаах этим, хойуу согус хаастаах кыыс этим. Ол эрэн отой оностубат этим, хайдах баарбынан сылдьарым. Хаһан даҕаны уолу кытта билсибэтэх сылдьыбатах буоламмын наһаа кыбыстар этим. Ол уолаттарбыт дьэ кэпсээн ипсээн бого этилэр. Дьуогэм уолаттары кытары тургэн улугэрдик бэккэ диэн биир тыл булса уоруйэх буолан, дьэ хас да сыл билэттиирин курдук кэпсэтэр буолбута. Мин барахсан туораттан ол уолбун уоран коро коро мичээрдии мичээрдии олорбутум. Онтон биир уола дьуогэм номерын ылан баран барбыттара. Биһиги эмиэ олоро туһээн дьиэлээбиппит. Сарсынны кунугэр дьуогэбэр били уол звоннаан корсуоххэ диэн тыл котохпутэ( кыыһым собулуу корбут этэ ол уолу) дьэ уорууу котууу богото, ыстаналааһын хаһыытааһын богото. Ол курдук киэһэлик соҕус хас да чаас сиэркилэ иннигэр олорон оноһунна, бириэмэтин куут да куут, сотору сотору чаһыыны короттуур. Ону мин туораттан коро коро кулуу кына олордум. Онуохайа дьуогэм “дьэ кулэн эр, бэйэн да сотору маннык аймана сылдьар буолар инигин” диэбитэ. Онтон арай ханна эрэ ыраах баҕайы муузыка тыыһыр, ону баран иһиллээбитим телефонум тынкыныы аҕай сытар эбит. Корбутум билбэт нуомэрбиттэн хас да пропущеннай хаалбыт эбит, ону мин тотторутун эрийбэккэ “наадалаах киһи бээтэ эрийиэҕэ” диэн баран ууран истэхпинэ эмиэ эрийдэ. Ылбытым били уол эрийэр эбит, куолаһын истэммин начаас билбитим. Ооо уордэхпиэээн, долгуйдахпыааан. Ол курдук эмиэ корсуох диэн буолла. Сымыйыаннан сиэккилэ иннигэр коруммутэ буолан баран корсо бардаҕым ди. Чэ ол курдук кылгастык эттэххэ наһаа учугэйдик сылдьыбыппыт, биирдэ да уолу кытта сылдьа илик буоламмын наһаа кыбыстар этим. Онтон соторуннан уорэнэн наадыйбат буолбутум. Ол курдук кинилиин ус ый курдук инник доҕордоһо сылдьыбыппыт. Онтон биир кун олохпун тосту уларыппыта, кини “мин эйигин таптыыбын, биир суолунан айаныахха” диэбитэ. Мин саҕа дьоллоох киһи суох этэ. Бэйэбин син арыый оностор корунэр буолбутум, оннуу курдук сырсар уолаттар элбээбиттэрэ. Биһиги араас элбэх ыарахаттары, кунуулээһини, албыны туораан кэлбиппит. 2 Сылбытыгар кини миэхэ ис сурэхтэн тобугар туран “аны биһиги суолбутун хаһан да арахсыбаттыы холбуохха, эн миэхэ уоһэттэн анаммыт киһитэгин, дьылҕабыттан ылбыт кэһиим, олохпун салҕыы эйигинниин салҕыахпын баҕарабын уонна эйигинниин тумуктуохпун баҕарабын. Эн миэхэ кэргэн тахсыан дуо? " Диэн тыллары эппитэ. Мин уоруубуттэн ытыы ытыыбын сыллаан ууран “аһаа” диэн тылы таһаарбытым. Уолум туһунан сырдаттахха кини толору дьиэ кэргэнтэн сылдьар этэ, бииргэ торообуттэр тордуолэр, бары уолаттар, кини уһус ого. Эрдэ предложения оноро илигинэ дойдутугар дьонун кытта билиһиннэрэ илдьэ бара сылдьыбыта. Дьоно наһаа сылаастык корсубуттэрэ. Ийэтэ наһаа уйан киһи этэ. Мин дьоммун сутэрбиппин билэн ытаан ылбыта( ону кытта мин эмиэ, туттуна сатаабытым даҕаны сатамматаҕа). Дьоно миэхэ кэпсээбиттээрэ, кыыс оҕолонуохтарын наһаа баҕараллара уһу, ол эрэн уоһэттэн анаабатахтар уһу, ол оннугар кийиит ыыппыт эбит диэбиттэрэ. Чэ ити курдук бэйэлэрин кыыстарыгар курдук сыһыаннаһар этилэр, таптаан, кэлэ бара сыллыы сылдьар этилэр. Миэхэ ийэлээх аҕам оруолларын толорор курдук этилэр. Маннык дьонно тубэспиттэн наһаа да уорэбин. Уолум миигин ойдоон " эн фамилиягын ылыам, эн дьонун аатын ааттатыан, кинилэр бииһин ууһун тарҕатааччы буолаҕын” диэн мин фамилиябын ылбыта, дьэ дьикти араспаанньалаах этибит, ахсааннааҕа буолуо. Кэргэним инник быһыытыттан наһаа сохпутум, уонна оссо тапталым оссо кууһурбутэ. Кини уорэҕин бутэрэн уже улэһит буолбута. Аан бастаан аймахтарбыт дьиэлэригэр ылассык олоро сылдьыбыппыт. Мин сана 5 куурус этим. Ол сылдьан хат буолбуппун билэн халлаанна котуохпун кынатым

эрэ тиийбэт этэ. Кэргэммэр эппиппин кэннэ балконна таххан " мин дьоллоохпуун, махтал эйиэхэ махтаааал” диэн сарылаабыта. Барахсан хараҕа ууламмыт этэ. Кэргэним атаахтатар харыстыыр аҕай этэ, мээнэ аһылыгы сиэппэт этэ. (Арба бээбиттэн 4 сыл аҕа). Ити курдук кыһынны томороон тымныыларга уол оҕону кун сирин кордорбутум. Кэргэним дьоно комолоһонноо, мин аймахтарым комолоһоннор 2 хостоох квартира ылан биэрбиттэрэ. Оҕобут кэргэним оттугэр саамай маннайгы сиэн этэ, дьэ иннэ гынан иннигэр кэннигэр суурэлии сылдьар этилэр. Биһигитини кытта эбээбит олорсоро, сиэнин короро. Куммут ыйбыт оҕобутуттан тахсар. Оннук курдук кэргэним ийэтин кыттта туох даҕаны утарылаһыы тахсыбакка бэйэ бэйэбитин ойдоһон ойоһон наһаа учугэйдик олорбуппут.

Оссо биирдэ бырастыы кынын, салҕыытын хайаан да ситэриэм.